Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2025, Clt. 19(52) 26-59
2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Sosyal Boyutunun Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında Temsili
ss. 26 - 59
Yayın Tarihi: Haziran 30, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 0/0 | İndirilme Sayısı: 0/0
Özet
Bu çalışmanın amacı Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının sosyal boyutunda yer alan hedeflerin Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı’nda temsil edilişini incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi desende gerçekleştirilen çalışmanın veri kaynakları Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı ile Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları kitapçığıdır. Programın genel amaçları, uygulanmasına ilişkin esasları, öğrenme alanları ve öğrenme çıktıları çerçevesinde; sosyal sürdürülebilirlik boyutundaki “Yoksulluğa Son”, “Açlığa Son”, “Sağlık ve Kaliteli Yaşam”, “Nitelikli Eğitim”, “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği”, “Eşitsizliklerin Azaltılması”, “Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar”, “Sorumlu Üretim ve Tüketim”, “Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar” ile ortak boyutta yer alan “Amaçlar İçin Ortaklıklar” olmak üzere on temel amaca yer verilişi içerik analizi tekniğiyle karşılaştırmalı incelenmiştir. Elde edilen bulgular, öğretim programının sosyal sürdürülebilirliği destekleyen değerlere, toplumsal sorumluluk bilincine, insan haklarına ve demokratik katılım ilkelerine önem verdiğini göstermiştir. Programda yer alan özel amaçlar, sosyal sürdürülebilirlik boyutunda en yoğun biçimde “Nitelikli Eğitim” ile ilişkilendirilmiştir. Programın uygulanmasına ilişkin esaslardan 14’ü “Nitelikli Eğitim” ve beşi “Eşitsizliklerin Azaltılması” amaçlarıyla ilişkilendirilmiştir. Programda her iki hedef doğrultusunda da öğrencilerin bireysel farklılıklarına duyarlı, katılımcı, sosyal-duygusal gelişimi önceleyen, disiplinler arası ve bağlam temelli öğrenme ortamlarının oluşturulmasına yönelik ilke ve uygulamalara yer verildiği görülmektedir. Programda sınıf seviyelerinde sosyal boyutta yer alan bazı Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları birden fazla öğrenme alanında yer almaktadır.
Anaktar kelimeler: Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kalkınma, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA), Sosyal Sürdürülebilirlik, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM), Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (HBDÖP), Öğretim Programı Bileşenleri, İçerik Analizi
APA 7th edition
Temiz, E., & Yavuz, G. (2025). 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Sosyal Boyutunun Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında Temsili. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 19(52), 26-59.
Harvard
Temiz, E. and Yavuz, G. (2025). 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Sosyal Boyutunun Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında Temsili. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 19(52), pp. 26-59.
Chicago 16th edition
Temiz, Elmaziye and Gulsah Yavuz (2025). "2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Sosyal Boyutunun Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında Temsili". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 19 (52):26-59.
Ainscow, M. (2020). Promoting inclusion and equity in education: lessons from international experiences. Nordic Journal of Studies in Educational Policy, 6(1), 7–16. https://doi.org/10.1080/20020317.2020.1729587
Aktaş, F., Dinçol Özgür, S. ve Yıllmaz, A. (2020). İlköğretim Programlarının BM 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Açısından İncelenmesi. Karaelmas Fen Ve Mühendislik Dergisi, 10(1), 61-70.
Bilgili, M. Y. (2017). Ekonomik, ekolojik ve sosyal boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma. Journal of International Social Research, 10(49), 559-569.
Brundtland, G.H. (1987) Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. Geneva, UN-Dokument A/42/427. http://www.un-documents.net/ocf-ov.htm
Doğan, İ. (2019). Bilgi toplumu: Uzun ince bir yol. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 27(1), 97-111. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000422
Florian, L. and Spratt, J. (2013) Enacting Inclusion: A Framework for Interrogating Inclusive Practice. European Journal of Special Needs Education, 28, 119-135.
https://doi.org/10.1080/08856257.2013.778111
Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication & Technology Journal, 30(4), 233–252.
IISD. (2012). Sustainable imeline. The International Institute for Sustainable Development. https://www.iisd.org/system/files/publications/sd_timeline_2012.pdf
Leicht, A., J. Heiss, & W. J. Byun (Eds.) (2018). Issues and Trends in Education for Sustainable Development. UNESCO.
MEB. (2023). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı Taslağı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB. (2024). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (1, 2 ve 3. sınıflar): Türkiye yüzyılı maarif modeli. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications, CA.
Mogalakwe, M. (2009). The documentary research method – using documentary sources in social research. Eastern Africa Social Science Research Review 25(1), 43-58. https://dx.doi.org/10.1353/eas.0.0006
OECD. (2008). Promoting sustainable consumption: Good practices in OECD countries. OECD. https://doi.org/10.1787/351d2dc6-en
Öztürk, M. (2017). Sürdürülebilir gelişme odaklı eğitim: Kuramsal çerçeve, tarihsel gelişim ve uygulamaya dönük öneriler. İlköğretim Online, 16(4), 1-11. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342997
Patton, M. Q. (2025). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.
Tilbury, D. (2011). Education for sustainable development: An expert review of processes and learning. UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000191442
UN. (2002). United Nations decade of education and sustainable development. UN General Assembly. www.un-documents.net/a57r254.htm
UNESCO. (2017a). A guide for ensuring inclusion and equity in education. UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000248254
UNESCO. (2017a). Education for Sustainable Development Goals: Learning objectives. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
UNESCO. (2017b). Education for Sustainable Development Goals: Learning objectives. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
United Nations [UN]. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. https://sdgs.un.org/2030agenda
United Nations [UN]. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. https://sdgs.un.org/2030agenda
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Yin, R. K. (2011). Qualitative research from start to finish. Guilford, NY.
