Araştırma Makalesi    |    Açık Erişim
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2025, Clt. 19(52) 1-25

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Edebî Eserlerdeki Kahramanları Rol Model Alma ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi

Hatice Erden, Fatih Kana

ss. 1 - 25

Yayın Tarihi: Haziran 30, 2025  |   Görüntüleme Sayısı: 0/0   |   İndirilme Sayısı: 0/0


Özet

Bu araştırmanın amacı edebî eserlerdeki kahramanları rol-model almayla ilgili Türkçe öğretmeni adaylarının görüşlerini belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından olgubilim (fenomenoloji) deseni ile desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’nin batısında bulunan devlet üniversitesinde öğrenim gören 18 ile 25 yaş arasındaki 56 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın verileri ise betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Nitel veriler, MAXQDA programı kullanılarak incelenmiş ve kodlar, temel bulguları yansıtan temalar halinde sistematik olarak düzenlenmiştir. Veriler, araştırma soruları ve hedefler doğrultusunda yorumlanmıştır. Öğretmen adaylarına göre rol-model alma kavramı beğenilen insanların hayat tarzını örnek alma olarak nitelendirilirken rol- model alma davranışı bireysel ilgi ve ihtiyaçlara göre şekillenmekte ve insanların gelişimine katkı sağlamaktadır. Öğrencilerin edebî eserlerdeki karakterlerle kendilerini özdeşleştirerek onların yaşadığı deneyimlerden ders çıkardığı ve bu sayede doğru ya da yanlış davranışlar konusunda bilinçlendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anaktar kelimeler: Edebî eser, rol-model alma, Türkçe öğretmeni adayları.


Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 7th edition
Erden, H., & Kana, F. (2025). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Edebî Eserlerdeki Kahramanları Rol Model Alma ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 19(52), 1-25.

Harvard
Erden, H. and Kana, F. (2025). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Edebî Eserlerdeki Kahramanları Rol Model Alma ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 19(52), pp. 1-25.

Chicago 16th edition
Erden, Hatice and Fatih Kana (2025). "Türkçe Öğretmeni Adaylarının Edebî Eserlerdeki Kahramanları Rol Model Alma ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 19 (52):1-25.

Kaynakça

    Akyüz, M. (2017). Altı şapkalı düşünme tekniğinin 8. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerisi üzerine etkisi. The Journal of Academic Social Science, 60(60), 466–487.

    Alan, Y. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının çocuk edebiyatına yönelik görüşleri. International Journal of Scholars in Education, 3(2), 135–147.

    Albayrak, B. (2023). 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programının değerler eğitimi açısından incelenmesi ve Türkçe öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri (Muğla ili örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    Anthony, K. V., & Baneck, M. (2020). Preservice teachers' perceptions of the pedagogical function of heroes and hero stories. International Education Studies, 13(12), 1–10. https://doi.org/10.5539/ies.v13n12p1

    Aristoteles. (1997). Poetika. İstanbul: Remzi Kitabevi.

    Aslan, M., & Gökçen, E. (2024). İlkokul Türkçe dersi öğretim programlarında değerler eğitiminin yeri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 1094–1114. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1417766

    Aslan, Y., & Harput, M. B. (2017). Çocuk eğitimi ve kitap okuma alışkanlığı üzerindeki aile etkisi: Susanna Tamaro “Kitaplardan Korkan Çocuk” örneği. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17–30.

    Avcu, K. M., & Çelik, Ö. Ç. (2022). Sosyal bilgiler dersinde tarihî şahsiyetlerin rolüne ilişkin öğretmen görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 97–110. https://doi.org/10.18069/firatsbed.960843

    Aydın, İ., & Öksüz, A. (2021). Çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 25, 579–619. https://doi.org/10.29000/rumelide.1036589

    Aytan, T., Çalıcı, M. A., & Erdem, A. (2018). Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metin kahramanlarının rol model olma durumları üzerine bir araştırma. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 634–652. https://doi.org/10.21733/ibad.435151

    Baki, Y. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değer aktarımı açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 109–146. https://doi.org/10.34234/ded.460042

    Bandura, A. (1999). Social cognitive theory: An agentic perspective. Asian Journal of Social Psychology, 2(1), 21–41. https://doi.org/10.1111/1467-839X.00024

    Bandura, A. (2008). Observational learning. The International Encyclopedia of Communication. https://doi.org/10.1002/9781405186407.wbieco004

    Bayraktar, Y. (2024). Türkçe derslerinde öyküleyici metinler üzerinden değerler eğitimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    Bennett, W. J. (1995). The children’s book of virtues. New York: Simon & Schuster.

    Bıyık, M., & Erdoğan, T. (2019). Okumayı etkileyen etmenler ve hazırlık çalışmaları. In F. Susar Kırmızı & E. Ünal (Eds.), İlk okuma yazma öğretimi (Gözden geçirilmiş 3. baskı, s. 109–146). Ankara: Anı Yayıncılık.

    Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (27. baskı). Ankara: Pegem Akademi.

    Ceyhan, Ş. (2019). Konservatuvar ortaokul devresi flüt öğrencilerinin çalgı öğrenme sürecine Albert Bandura’nın sosyal öğrenme kuramı açısından yaklaşımlar (Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi). Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.

    Çalık, F. (2021). Rıfat Ilgaz’ın çocuk edebiyatı eserlerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.

    Çelebi, V. (2018). Aytül Akal’ın çocuk romanlarının değerler aktarımı açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.

    Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. İstanbul: MEB Basımevi.

    Demirtaş, T., & Süğümlü, Ü. (2013). Çocukluk döneminde okuma (8–14 yaş). In A. Okur (Ed.), Yaşam boyu okuma eğitimi (s. 135–184). Ankara: Pegem Akademi.

    Dikici, Ç. (2024). Mitolojik öykülerin kök değer eğitiminde kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

    Elban, M. (2018). Tarih düşüncesinde ve eğitiminde kahramanların/büyük adamların rolü. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(22), 98–116. https://doi.org/10.12981/motif.459

    Emirhan, T. (2019). Millî değerlerin öğretiminde rol model olarak öğretmen. In A. F. Arıcı & M. Başaran (Eds.), "Milli" eğitim üzerine yazılar (s. 1–8). Ankara: Efe Akademi Yayınları.

    Ertürk, P. (2023). Ziya Gökalp masallarının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    Faiz, M., & Karasu Avcı, E. (2019). Tarihi kahramanların değerler eğitiminde rol model olarak kullanılmasına ilişkin ortaokul öğrencilerinin algıları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 694–724.

    Fırat, H., & Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki hikâyelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 25–49.

    Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., & Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(160).

    Gültekin, M., & Burak, D. (2022). Davranışçılıktan bağlantıcılığa öğrenmenin geleceği. In M. Gültekin, T. Yazar & B. Oral (Eds.), Eğitim ve öğretimde farklı yaklaşımlar (s. 265–288). Ankara: Pegem Yayıncılık.

    Kabaklı Çimen, L. (2019). Eğitim fakültesi öğrencilerinin rol model tercihleri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 88–110. https://doi.org/10.33206/mjss.458872

    Kan, H. (2023). Öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmeye yönelik sınıf içi uygulamaların 21. yüzyıl öğreten becerileri bağlamında incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    Kana, F. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma stillerinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 8(40). https://doi.org/10.17719/jisr.20154013928

    Karakuş, N., & Çoksever, P. (2019). Değerler eğitiminde rol modeli olarak kadın kahramanlar. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 10(20), 46–61.

    Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62–80.

    Karatay, H. (2007). Değer aktarımı açısından yerli ve yabancı çocuk edebiyatı ürünleri. 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (10–15 Eylül 2007), Ankara.

    Kardaş, M. N., & Cemal, S. (2017). Değerler eğitimi ve Türkçe öğretiminde değer eğitimi üzerine yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 383–412.

    Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikâyeler. Milli Eğitim Dergisi, 43(198), 97–109.

    Kaşkaya, A., & Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 417–441. https://doi.org/10.24315/trkefd.303978

    Kavan, N., & Erhan, A. (2018). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi (Eksen Yayıncılık). The Journal of Academic Social Science Studies, 11(73), 105–122.

    Kaya, M., & Aydın, E. (2024). 2019 Türkçe dersi öğretim programı ile 2024 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın karşılaştırılması. Harran Maarif Dergisi, 9(1), 108–146. https://doi.org/10.22596/hej.1482003

    Kaygana, M., Yapıcı, Ş., & Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6, 657–669.

    Köse, M., & Demir, E. (2014). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğrenci görüşleri. International Journal of Social and Economic Sciences, 4(1), 08–18.

    Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü’nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663

    MEB. (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. https://tymm.meb.gov.tr/upload/program/2024programtur5678Onayli.pdf

    Milli Eğitim Temel Kanunu. (1973, 24 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 14574). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.1739.pdf

    Oruç, C., Tecim, E., & Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 281–297.

    Özdemir, S., & Şerbetçi, H. N. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları (Bartın Örneklemi). İlköğretim Online, 17(4), 2110–2123. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.506973

    Pilav, S., Demir, H. A., & Demir, H. (2015). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin değer iletimi açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 45(206), 16–29.

    Şafak, P. (2014). Davranışçı öğrenme kuramı. In S. Büyükalan Filiz (Ed.), Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları (s. 27–44). Ankara: Pegem Yayıncılık.

    Şimşek, Ş. (2020). Çocuk edebiyatında değerler eğitimi. In Ş. Şimşek & F. Bulut (Eds.), Çocuk edebiyatı yazarlarının kaleminden değerler eğitimi (s. 9–19). Ankara: Akademisyen Kitabevi.

    Tarakcı, R., & Kalenderoğlu, İ. (2022). Kök değerler açısından ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler. Journal of Education and New Approaches, 5(1), 139–157. https://doi.org/10.52974/jena.1133254

    Terzi, İ. (2017). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan hikâye kahramanlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    Tekşan, K., Set, G., & Çinpolat, E. (2019). Çocuk kitapları ve idealist kahramanlar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 241–261. https://doi.org/10.21764/maeuefd.535773

    Tonga, D. (2014). A qualitative study on the prospective social studies teachers' role-model preferences. Online Submission, 6(1), 94–101. https://doi.org/10.7813/2075-4124.2014/6-1/B.14

    Türk Dil Kurumu. (2025). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/

    Türk, N. (2020). Popüler dizi-filmlerin lise öğrencilerinin rol model alma davranışı üzerindeki etkisi: Onun gibi olsam (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

    Türk, N., & Atlı, A. (2022). Popüler dizi-film karakterlerinin lise öğrencilerinin rol model alma davranışı üzerindeki etkisi: ‘Onun gibi olsam’. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1639–1660. https://doi.org/10.37669/milliegitim.802862

    Ürün Karahan, B. (2018). Okuma eğitiminde tutum ve motivasyon. In S. Alyılmaz & B. Ürün Karahan (Eds.), Okuma eğitimi (s. 119–137). Ankara: Anı Yayıncılık.

    Wynne, E. A., & Ryan, K. (1997). Reclaiming our schools: Teaching character, academics, and discipline. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.

    Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

    Yıldırım Döner, S., & Demir, S. (2024). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma becerileri arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 53(242), 1023-1058. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1218134

    Yılmaz, O., & Yakar, Y. M. (2018). Türkçe ders kitapları ve çocuk karakterler. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(69), 49–64.