Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi
ISSN (Print): 1309-0682 -

Orjinal Araştırma Makalesi    |    Open Access
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2018, Vol. 12(26) 347-378

Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Güvenli Laboratuvar Kullanımını Gerçekleştirme Amaçlarının Planlanmış Davranış Teorisiyle Belirlenmesi

Halil İbrahim Akıllı & Cemil Aydoğdu

pp. 347 - 378   |  DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2018.172.18

Publish Date: Aralık 29, 2018  |   Number of Views: 470/981   |   Number of Download: 743/1.957

PDF Download

Abstract

Bu çalışmanın amacı fen bilimleri öğretmenlerinin Planlanmış Davranış Teorisini kullanarak, laboratuvarı güvenli kullanma konusundaki davranış amaçlarını incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmada, araştırmacı tarafından Planlanmış Davranış Teorisi’nin öngördüğü şekilde ve ölçek geliştirme basamakları dikkate alınarak “Güvenli Laboratuvar Kullanımını Gerçekleştirme Ölçeği” geliştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Türkiye’nin tüm bölgelerinden 2405 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Verilerin analizi için SPSS 21 ve AMOS 23 programları kullanılmıştır. Ölçeklerden elde edilen veriler yapısal eşitlik modellemesi ile değerlendirilmiştir.  Ölçeğin tümü için Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı.961’tir. Araştırma sonucunda, fen bilimleri öğretmenlerinin “Davranış Amacını” açıklamada en fazla “Algılanan Davranış Kontrolü” faktörünün etkili olduğu “Davranışa Yönelik Tutum” ve “Öznel Normun” etkisinin düşük olduğu belirlenmiştir.

Keywords: Laboratuvar kullanımı, Laboratuvar güvenliği, Planlanmış Davranış Teorisi, Laboratuvar kazaları, Yapısal eşitlik modellemesi

How to Cite this Article

APA 7th edition
Akilli, H.I., & Aydogdu, C. (2018). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Güvenli Laboratuvar Kullanımını Gerçekleştirme Amaçlarının Planlanmış Davranış Teorisiyle Belirlenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(26), 347-378. https://doi.org/10.29329/mjer.2018.172.18

Harvard
Akilli, H. and Aydogdu, C. (2018). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Güvenli Laboratuvar Kullanımını Gerçekleştirme Amaçlarının Planlanmış Davranış Teorisiyle Belirlenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(26), pp. 347-378.

Chicago 16th edition
Akilli, Halil Ibrahim and Cemil Aydogdu (2018). "Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Güvenli Laboratuvar Kullanımını Gerçekleştirme Amaçlarının Planlanmış Davranış Teorisiyle Belirlenmesi". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 12 (26):347-378. https://doi.org/10.29329/mjer.2018.172.18

References
  1. Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 179-211. [Google Scholar]
  2. Ajzen I. (2002) “Perceived behavioral control, self-efficacy, locus of control and the theory of planned behaviour”, Journal of Applied Social Psychology, (32) 4, 667. [Google Scholar]
  3. Ajzen, I. (2005). Attitudes, personality and behaviour (Second Edition). Milton Keynes: Open University Press. 6,8,12,24. [Google Scholar]
  4. Ajzen, I., & Madden, T. J. (1986). Prediction of goal-directed behaviour: Attitudes, intentions, and perceived behavioral control. Journal of experimental social psychology, 22, 453-474.  [Google Scholar]
  5. Akgün, Ş. (1995). Fen Bilgisi Öğretimi (5. Bask). Ankara. [Google Scholar]
  6. Akıllı1 H. İ., & Aydoğdu C.(2018).  Planlanmış Davranış Teorisine Göre “Güvenli Laboratuvar Kullanımını Gerçekleştirme Ölçeği” Geliştirme Çalışması, Mediterranean Journal Of Educational Research,  23,  172-197 [Google Scholar]
  7. Alaimo, P. J., Langenhan, J. M., Tanner, M. J., & Ferrenberg, S. M. (2010). Safety teams: An approach to engage students in laboratory safety. Journal of Chemical Education, 87(8), 856-861. [Google Scholar]
  8. Arıkan, R. (2011). Araştırma yöntemleri ve teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık. [Google Scholar]
  9. Aydın, Güliz, Balım, Ali Günay. (2005). “Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Modellendi¬rilmiş Disiplinler Arası Uygulama: Enerji Konularının Öğretimi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38 (2), 145-166. [Google Scholar]
  10. Aydın, Diken, Yel ve Yılmaz.(2011). “Fen ve Teknoloji ile Biyoloji Öğretmen Adaylarının Laboratuvar Güvenliği Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,   31, 2,  583-604.  [Google Scholar]
  11. Aydogdu, C. (1999). Kimya laboratuvar uygulamalarında karşılaşılan güçlüklerin saptanması. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 30-35. [Google Scholar]
  12. Aydoğdu, C. ve Akıllı, H.İ. (2014)“Fen Bilimleri Dersi 5.Sınıf Etkinliklerinin Laboratuvar Kullanım Teknikleri Ve Kazanımlarına Uygunluğunun İncelenmesi “  Uluslararası Matematik, Fen ve Teknoloji Eğitimi Konferansı, ICEMST 2014 (16-18 Mayıs ),Konya. 932-941. [Google Scholar]
  13. Aydoğdu, C. ve Candan, S.(2012). Fen ve Teknoloji Dersine ait Bazı Etkinliklerin Laboratuvar Kullanım Tekniği Açısından İncelenmesi, Journal of Contemporary Education Academic,1(4),32-43. [Google Scholar]
  14. Aydoğdu, C.(2015). Science and Technology Teachers’ Views About The Causes of laboratory Accidents,  International Journal of Progressive Education, 11, 3, 106-117. [Google Scholar]
  15. Aydoğdu, C.(2017). The Effect Of Chemistry Laboratory Activities On Students’ Chemistry Perceptıon And Laboratory Anxiety Levels International Journal of Progressive Education, Volume 13 Number 2, 85-94,     [Google Scholar]
  16. Aydoğdu, C. & Pekbay, C. (2016). Sınıf öğretmen adaylarının laboratuvarlarda yaşanan kazaların nedenlerine yönelik görüşleri. Eğitim, Bilim ve Teknoloji Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 103-112. [Google Scholar]
  17. Bayraktar, Ş. Erten, S. ve Aydoğdu, C.(2006), Fen ve Teknoloji Öğretiminde Laboratuvarın Önemi ve Deneyler, M. Bahar (Editör), Fen ve Teknoloji Öğretimi (219-248), Ankara: Pegem A Yayıncılık. [Google Scholar]
  18. Bentler, P. M. (1990). Comparative fit indexes in structural equation models. Psychological Bulletin, 107, 238-246.   [Google Scholar]
  19. Bayram, N.(2016).Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Amos uygulamaları. Genişletilmiş 3.baskı. Ezgi Kitabevi.Bursa. [Google Scholar]
  20. Bentler, P. M. & Bonnet, D. C.(1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588-606.  [Google Scholar]
  21. Blosser, P. E. (1986). Safety hazards in science classrooms. ERIC Clearinghouse. Science Education Digest, 1(2). [Google Scholar]
  22. Borrows, P. (2008). Health and safety in practicalscience in schools: A UK perspective 2, using model risk assessments. Science Education International, 19 (4), 415-418. [Google Scholar]
  23. Böyük, U., Demir, S., Erol, M.(2010). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin laboratuvar çalışmalarına yönelik yeterlik görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. TÜBAV bilim dergisi 3 (4), 342-349. [Google Scholar]
  24. Browne, M. W. & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In Bollen, K.A. & Long, J.S. [Eds.] Testing structural equation models. Newbury Park, CA: Sage, 136–162.  [Google Scholar]
  25.  Brown, P. L., Abell, S. K., Demir, A., & Schmidt, F. J. (2006). College science teachers’ views of classroom inquiry. Science Education, 90, 784-802. [Google Scholar]
  26. Bryne, B.M.,(2010).Structural equation modelling with AMOS:Basic concepts,Applications and programming. Routledge Taylor&Francis Group, 2nd ed.New York. [Google Scholar]
  27. Canel, M. (1995). Laboratuvar Güvenliği, Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları. [Google Scholar]
  28. Carmines, E.G., & McIver, J.P. (1981). Analyzing models with unobserved variables. In Bohrnstedt, G.W. & Borgatta, E.F. (Eds.), Social measurement: Current issues. Beverly Hills: Sage. [Google Scholar]
  29. Costenson, K., & Lawson, A. E. (1986). Why isn’t inquiry used in more classrooms? American Biology Teacher 48, 150-158. [Google Scholar]
  30. Crawley, F.E. (1990): "intentions of science teachcrs to lise investigative teaching mcihods: A test of the Theory of Planned Behavior". Journal ofresearch in science teaching, Vol. 27, 685-697. [Google Scholar]
  31. Demir, E.(2016), Fen Laboratuvarlarının fiziki şartlarının ve fen bilimleri öğretmenlerinin laboratuvar güvenliği konusundaki bilgi düzeylerinin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Yayımlanmamış Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  32. Deters, K. M. (2005). Student opinions regarding inquiry-based chemistry experiments. Hong Kong: Goverment Logistics Department. [Google Scholar]
  33. Erten, S. (2002). Planlanmış davranış teorisi ile uygulamalı öğretim metodu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2), 217-233.  [Google Scholar]
  34. Feszterová, M. (2015). Education for Future Teachers to OHS Principles-Safety in Chemical Laboratory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (191), 890-895. [Google Scholar]
  35. Fishbein, M. ve Ajzen, I. . (1975): Bellefatlitude, intention and behavior: An inlrod.uc.lion theory and research. Reading. MA.Addison-Wesley [Google Scholar]
  36. Frey, D.; Stahiberg, D. ve Gollwitzer, P.M. (1993): Hinstellung und Vcrhallcn: Die Thcorje dcs Überlegten Handeins und die Theorie des geplanten Verhaltens. in: I'rcy, V). ve Irlc M Hrsg.): Theorien der Soyalpsychologie. Bern u.a. [Google Scholar]
  37. Fuller, E. J., Picucci, A. C., Collins, J. W., & Swann, P. (2001). An Analysis of Laboratory Safety in Texas.U.S. Department of Education, Educational resourcoes infomation center(ERIC).ED, 474503. [Google Scholar]
  38. Hamurcu, H.(1998). Fen Derslerinde Güvenlik. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,14, 29-32. [Google Scholar]
  39. Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives, Structual Equation Modeling, 6(1), 1-55.  [Google Scholar]
  40. Hoyle, R. H. (1995). Structural equation modeling. USA: Sage Publications. [Google Scholar]
  41. Jöreskog, K.G. & Sörbom, D. (1984). LISREL-VI user's guide (3rd ed.). Mooresville, IN: Scientific Software. [Google Scholar]
  42. Karademir, E. (2013). Öğretmen ve öğretmen adaylarinin fen ve teknoloji dersi kapsaminda “okul dışı öğrenme etkinlikleri” gerçekleştirme amaçlarinin planlanmiş davranış teorisi yoluyla belirlenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.  [Google Scholar]
  43. Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. [Google Scholar]
  44. Kaya, H.; Böyük, U.(2011). Fen bilimleri öğretmenlerinin laboratuvar çalışmalarına yönelik yeterlikleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi,27(1): 126-134. [Google Scholar]
  45. Kılıç, R. A. M. S., & Aydın, A. (2016). Analyzing the factors that affect the objectives of pre-service teachers to perform laboratory practice ın scıence lessons by means of the theory of planned behavior. The Online Journal of New Horizons in Education, 6(1), 27. [Google Scholar]
  46. Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guidford Press. [Google Scholar]
  47. Koballa, Jr. T.R. (1986): "Teaching hands-on behavior  ". Journal   in Science Teaching. in Selence Teaching, 23, 493-502. [Google Scholar]
  48. Koo, K. E., Nurulazam, M. A., Rohaida, M. S., Teo, T. G., & Salleh, Z. (2014). Examining the potential of safety knowledge as extension construct for theory of planned behaviour: explaining safety practices of young adults at engineering laboratories and workshops. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (116), 1513-1518. [Google Scholar]
  49. Kreitler, H., & Kreitler, S. (1974). The role of experiment in science education. Instructional Science, 3, 75-88. [Google Scholar]
  50. Leech, N. L., Barrett, K. C. & Morgan, G.A. (2005). SPSS for Intermediate Statistics: Use and Interpretation. (Second Edition). NJ:Lawrence Erlbaum Associates.  [Google Scholar]
  51. Marsh, H. W., & Hocevar, D. (1988). A new, more powerful approach to multi trait multi method analyses: An application of second-order confirmatory factor analysis. Journal of Applied Psychology, 73(1), 107-117.   [Google Scholar]
  52. McDonald, R. P., & Marsh, H. W. (1990). Choosing a multivariate model: Noncentrality and goodness of fit. Psychological Bulletin, 107, 247–255.  [Google Scholar]
  53. Miles, J., & Shevlin, M. (1998). Effects of sample size, model specification and factor loadings on the GFI in confirmatory factor analysis. Personality and Individual Differences, 25, 85-90.  [Google Scholar]
  54. MEB. (2017). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınevi. [Google Scholar]
  55. Nakiboğlu ve Sarıkaya .(2000). Kimya Öğretmenlerinin Derslerinde Laboratuvar Kullanımına Mezun Oldukları Programın Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi,8(1), 95-106. [Google Scholar]
  56. Nakiboğlu ve Sarıkaya, (1999). Orta öğretim Kurumlarında Kimya Derslerinde Görevli Öğretmenlerin Laboratuvardan Yararlanma Durumlarının Değerlendirilmesi. D.E.Ü. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Say.11. (395-405). [Google Scholar]
  57. Pallant, J. (2007). SPSS survival manual. USA: Open University Press.  [Google Scholar]
  58. Rabi Muhammad (2016). Assessing the Laboratory Safety and Security Skills among Science, Technology and Mathematics (STM) Teachers in Sokoto State, Nigeria. American Journal of Education and Learning, 1(2): 62-68. [Google Scholar]
  59. Sarı, M. (2011). “İlköğretim Fen ve Teknoloji Derslerinin Öğretiminde Laboratuvarın Yeri ve Basit Araç Gereçlerle Yapılan Fen Deneyleri Konusunda Öğretmen Adaylarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi”. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications (www.iconte.org), Antalya. [Google Scholar]
  60. Schröder, I., Huang, D. Y. Q., Ellis, O., Gibson, J. H., & Wayne, N. L. (2015). Laboratory safety attitudes and practices: A comparison of academic, government, and industry researchers. Journal of Chemical Health and Safety. [Google Scholar]
  61. Staer, H., Goodrum, D., & Hackling, M. (1998). High school laboratory work in Western Australia: Openness to inquiry. Research in Science Education, 28 (2), 219-228. [Google Scholar]
  62. Steiger, J. H., & Lind, J. C. (1980). Statistically-based tests for the number of common factors. Paper presented at the Annual Spring Meeting of the Psychometric Society, Iowa City, May 30, 1980. [Google Scholar]
  63. Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Edition). Boston: Pearson.  [Google Scholar]
  64. Tırakoğlu, B. (2016). Sigara içen kişilerde sigaraya bırakmaya yönelik niyetin planlanmış davranış teorisine göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. [Google Scholar]
  65. Turan, A. H. ve Çolakoğlu, B. E. (2008). Yüksek Öğrenimde öğretim elemanlarının teknoloji kabulü ve kullanımı: Adnan Menderes Üniversitesinde Ampirik bir değerlendirme. Doğuş Üniversitesi Dergisi,9(1), 106-121.  [Google Scholar]
  66. Uluçınar, ş., Cansaran, a.,ve Karaca, A. (2004). Fen bilimleri laboratuvar uygulamalarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 465-475. [Google Scholar]
  67. West, S. S., Westerlund, J. F., Stephenson, A. L., Nelson, N. C., & Nyland, C. K. (2003, June). Safety in science classrooms: what research and best practice say. In The Educational Forum (Vol. 67, No. 2, pp. 174-183). Taylor & Francis Group. [Google Scholar]
  68. Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D. F., & Summers, G. F. (1977). Assessing reliability and stability in panel models In D. R. Heise (Ed.), Sociological methodology (pp. 84136). San Fransisco: Jossey-Bass.  [Google Scholar]
  69. Yazıcı, E.K ve Özmen, H. (2015). Fen ve teknoloji öğretim programında yer alan deney ve etkinliklerin uygulanabilirliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 92-117.  [Google Scholar]
  70. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.   [Google Scholar]
  71. Yüzüak, A. V. (2017). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Davranışlarının Planlanmış Davranış Teorisi Temelinde Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. [Google Scholar]
Meta
Vol. 12 (26)
Download
Metric
History
Related

Volume 12 Issue 26

Aralık 2018

All Manuscript

Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi

Copyright © 2025 Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. CC BY
All elements of this website have been created using the BOQ™ - Intelligent Webverse System.