Orjinal Araştırma Makalesi | Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2024, Cil. 18(50) 104-112
Nodirkhon Khasanov
ss. 104 - 112 | Makale No: MANU-2408-13-0005.R1
Yayın tarihi: Aralık 31, 2024 | Okunma Sayısı: 3 | İndirilme Sayısı: 14
Özet
Bilindiği üzere son yıllarda Türkistan Piri Hoca Ahmed Yesevî’nin hayatı, fikir-görüşleri, Hikmet ekolü ve Yesevilik öğretisiyle ilgili bazı kaynak eserler keşfedilmiştir. Bu eserlerin ışığında birçok bilimsel araştırma, kitap, bildiri ve makale çalışmaları gerçekleştirilmiş ve ilim dünyasına takdim edilmiştir. Buna rağmen hâlâ resmi kütüphanelerde ve özel kitaplıklarda Hoca Ahmed Yesevî ve Yesevilik edebiyatı ve kültürüyle ilgili henüz keşfedilmeyen ve dolayısıyla araştırılmayan eserler bulunmaktadır. Bunlardan biri bizce Hoca Ahmed Yesevi’ye nispet edilen ve Özbekistan İlimler Akademisi Birunî Şarkşinaslık Enstitüsü yazma eserler kütüphânesindeki “Risâle-i Sultân Hoca Ahmed-ı Yesevî” eseridir. Tarih gösteriyor ki, Tasavvuf öğretisi Türk cemiyetlerinde yer aldıktan sonra Türklerin hayatında çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. Tasavvuf milli değerlerle uygunlaşarak inanç, kültür, dil, edebiyat, sanat, düşünce, musiki ve diğer alanlarda Türk tasavvuf edebiyatı, düşüncesi, kültürünün güzel örnekleri meydana gelmiştir. Türk Tasavvuf tarihinde tarikat kuralları, âdâb-u erkânıyla ilgili birçok eser yazılmıştır. Şeyh üş-şüyüh Hoca Yusuf-ı Hemedânî’nın “Âdâb-ı tarıkat”, Pir-ı Türkistan Hoca Ahmed-ı Yesevî’nın “Fakr-nâme”, Sufi Muhammed Dânişmend’ın “Miratul-kulup”, Hoca Muhammed Parsa’nın “Risâle-i kudsiyye”, Aşık Paşa’nın “Fakr-nâme”, Aziz Mahmud Hüdâyi’nın “Tarikat-nâme”, Ahmed Mahmud Hazini’nin “Cevahir ul-ebrar min emvac il-bihar” gibi eserlerini bunların cümlesinden sayabiliriz. Tasavvufi adap ve ahlakı ifade eden bunun gibi didaktik eserler dini-tasavvufi kültürün önemli örnekleridir. Elbette ki, Türk tarihinde silinmez iz bırakan önemli şahsiyetlerin bu kültürü yansıtan eserlerini bulmak, tetkik etmek ve halkın istifâdesine sunmak – milli mirasını korumak ve gelecek nesle ulaştırmak çalışmasında önemli işlerdendir. Özellikle, tarihimizde tasavvufi eserler toplumun adab u ahlakı, manevi ve ruhî kemalatı açısından önemli yer tutmuştur. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak Ahmed Yesevi’ye nispet edilen risale incelenip, metniyle birlikte tanıtılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hikmet, Hoca Ahmed Yesevi, tasavvuf, yesevilik, risale
Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
---|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
Kaynakça |
---|
Âlim Şeyh. Lemehat min nefehati’l kuds. Özbekistan İlimler Akademisi Birunî Şarkiyyat Enstitüsü kütüphanesi, nr: 495. Anonim. Risâle-i Sultân Hoca Ahmed-ı Yesevî. Özbekistan Birunî Şark Yazmaları Merkezi, nr: 3808 Hazînî. Cevâhiru’l-ebrâr min emvaci’l bihâr, İstanbul Üniversitesi ktp., TY, nr 3893. Siğnâkî, Hüsameddin. Risale der tercüme-i Ahmed-ı Yesevî. Özbekistan İlimler Akademisi Birunî Şarkiyyat Enstitüsü kütüphanesi, nr: 11084 Suhreverdi, Ş. (1993). Avarif’ul Maarif. Tasavvufun Esasları (Haz. H. Kamil Yılmaz, İrfan Gündüz), İstanbul: Erkam yayınları. Uludağ, S. (1996). Tasavvuf terimleri sözlüğü. İstanbul: Marifet yayınları. Yesevî, A. (1992). Divan-ı Hikmet (Haz. R.Abduşükürov). Taşkent: “Gafur Gulam Edebiyat ve Sanat yayınevi”. Yesevî, A. (2012). Risale der adab-ı tarikat (Çeviren: S.Mollakanaatoğlu). Almatı: "Eziret Sultan" Memlekettik Tarihi-Medeni Korık Muracayı |