International Association of Educators   |  ISSN: 1309-0682

Orjinal Araştırma Makalesi | Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2020, Cil. 14(34) 529-552

Ortaokul 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Sürdürülebilirliğe Yönelik Tutum, Davranış ve Farkındalıkları ile Karbon Ayak İzi Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi

Pınar Kurt & Seda Çavuş-Güngören

ss. 529 - 552   |  DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2020.322.25   |  Makale No: MANU-2007-11-0002

Yayın tarihi: Aralık 25, 2020  |   Okunma Sayısı: 465  |  İndirilme Sayısı: 656


Özet

Bu araştırmada ortaokul 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalıkları ile karbon ayak izi hakkındaki bilgi düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada kesitsel tarama modeli kullanılmış ve toplam 315 öğrenci katılmıştır. Veri toplama aracı olarak; çevre eğitimi anketi, karbon ayak izi bilgi testi ve ekolojik ayak izi ile karbon ayak izine yönelik görüşler formu kullanılmıştır. Çevre eğitimi anketi Meyer (2004) tarafından geliştirilmiş Türkçeye Keleş (2007) tarafından uyarlanmıştır. Çevre eğitimi anketi sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalık olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Karbon ayak izi bilgi testi Ertekin (2012) tarafından geliştirilmiştir. Çevre eğitimi anketi ve karbon ayak izi bilgi testinde verilerin analizinde bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır. İki ölçme aracına ait puanlar arasındaki ilişkiyi belirlemek içinse korelasyon testi yapılmıştır. Araştırmacılar tarafından geliştirilen ekolojik ayak izi ile karbon ayak izine yönelik görüşler formu 38 öğrenciye uygulanmış ve analizinde betimsel analiz ile içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ortaokul öğrencilerinin sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalıklarının orta düzeyde olduğu tespit edilmesine rağmen sürdürülebilirliğin alt boyutları ile cinsiyet değişkeni arasında anlamlı bir fark belirlenmemiştir. Ancak sınıf değişkeni açısından farkındalık boyutunda anlamlılık tespit edilmiştir. Öğrencilerin karbon ayak izi bilgilerinin orta düzeyde olduğu görülmüştür. Karbon ayak izi bilgi düzeyi ile sınıf ve cinsiyet değişkenleri arasında anlamlı farklılık gözlenmemiştir. Ayrıca sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalık puanı toplamıyla karbon ayak izi toplam puanı arasında orta düzeyde, pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğrencilerin ekolojik ayak izi ve karbon ayak izi kavramlarını açıklamada yeterli olmadıkları belirlenmiştir. Sınıf düzeyi arttıkça bilimsel kelime kullanımı sayısının arttığı gözlenmiştir. Öğrencilerin sınıf düzeyleri gözetilerek ekolojik ayak izi ve karbon ayak izi bilgi, tutum, davranış ve farkındalık düzeylerinde istenilen artışın sağlanması için sürdürülebilirliğe yönelik eğitimlere verilen önemin arttırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Ekolojik Ayak İzi, Karbon Ayak İzi, Sürdürülebilirlik, Ortaokul Öğrencileri


Bu makaleye nasıl atıf yapılır?

APA 6th edition
Kurt, P. & Cavus-Gungoren, S. (2020). Ortaokul 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Sürdürülebilirliğe Yönelik Tutum, Davranış ve Farkındalıkları ile Karbon Ayak İzi Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi . Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(34), 529-552. doi: 10.29329/mjer.2020.322.25

Harvard
Kurt, P. and Cavus-Gungoren, S. (2020). Ortaokul 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Sürdürülebilirliğe Yönelik Tutum, Davranış ve Farkındalıkları ile Karbon Ayak İzi Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi . Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(34), pp. 529-552.

Chicago 16th edition
Kurt, Pinar and Seda Cavus-Gungoren (2020). "Ortaokul 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Sürdürülebilirliğe Yönelik Tutum, Davranış ve Farkındalıkları ile Karbon Ayak İzi Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi ". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 14 (34):529-552. doi:10.29329/mjer.2020.322.25.

Kaynakça
  1. Antun, A. E., & Baldin, N. (2013). Ecological Footprint: children perception in nature walks. Revısta Paranaense De Desenvolvımento, 34 (124), 245-265. [Google Scholar]
  2. Brody, S. D., & H. C. Ryu. 2006. Measuring the educational impacts of a graduate course on sustainable development. Environmental Education Research 12 (2): 179–199. [Google Scholar]
  3. Büyüköztürk, Y., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  4. Creswell, J. W. (2011). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Pearson. [Google Scholar]
  5. Çelenk, B. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun. [Google Scholar]
  6. Çetin, A. F.  (2015). Ekolojik ayak izi eğitiminin 8. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir yaşama yönelik tutum, farkındalık ve davranış düzeyine etkisi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. [Google Scholar]
  7. Çetin, A. F., Yıldırım, Güven, E. ve Aydoğdu, M. (2017). Sürdürülebilir yaşama yönelik ekolojik ayak izi eğitiminin çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranış düzeyine etkisi. Kavramsal Eğitim Bilim Dergisi, 10 (1):31- 48. [Google Scholar]
  8. Dawe, G. F. M., Vetter, A., & Martin, S. (2004). An overview of ecological footprinting and other tools and their application to the development of sustainability process. International Journal of Sustainability in Higher Education, 5 (4), 340-371. [Google Scholar]
  9. Demirer, T., & Şaşmaz Ören, F. (2020). 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin çevresel vatandaşlık ve ekolojik ayak izi kavramlarına ilişkin düşünceleri: kelime ilişkilendirme örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 603-642. [Google Scholar]
  10. Demirtaş, F. & Çinici, A. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerinin ekolojik ayak izleri ile sürdürülebilir çevre tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 46-65. DOI: 10.33418/ataunikkefd.549459 [Google Scholar]
  11. Ertekin, P. (2012). İlköğretim eğitimi anabilim dalı (fen bilgisi öğretmenliği) sürdürülebilir kaynak kullanımına yönelik çevre eğitimi uygulamalarının ilköğretim öğrencilerinin karbon ayak izi konusunda bilinçlenmeleri üzerine etkisi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla. [Google Scholar]
  12. Hunter, R. H., & Jordan, R. C. (2020). “I have a little, little, little footprint on the world” and “I’m not political”: feelings of low self-efficacy and the effect of identity on environmental behaviour in educators. Environmental Education Research, 1–18. doi:10.1080/13504622.2020.1750567  [Google Scholar] [Crossref] 
  13. Karaarslan Semiz, G., & Çakır Yıldırım, B. (2018) Is my footprint too big? Exploring the ecological footprint concept with high school students, Science Activities, 55(3-4), 104-114. [Google Scholar]
  14. Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara. [Google Scholar]
  15. Keleş, Ö., Uzun, N. ve Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi 9 (2), 1–14. [Google Scholar]
  16. Kurtuldu, A. (2019). Ekoloji temelli eğitimlerin ortaokul öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalığına etkisi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya. [Google Scholar]
  17. Kutay Karaçor, E., Yerli, Ö., Girti Gültekin, P. ve Özdede, S. (2010). Peyzaj tasarımında kullanılan yapısal elemanların karbon ayak izlerinin değerlendirilmesi, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 4, s. 1558-1563. [Google Scholar]
  18. Liampa, V., Malandrakis, G.N., Papadopoulou, P. et al. (2019). Development and evaluation of a three-tier diagnostic test to assess undergraduate primary teachers’ understanding of ecological footprint. Res Sci Educ 49, 711–736. https://doi.org/10.1007/s11165-017-9643-1  [Google Scholar] [Crossref] 
  19. Mahanoğlu, S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin küresel ısınmaya yönelik bilgi ve algılarının incelenmesi. Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aksaray. [Google Scholar]
  20. McNichol, H., Davis, J. M., & O’Brien, K. R. (2011). An ecological footprint for an early learning centre: identifying opportunities for early childhood sustainability education through interdisciplinary research, Environmental Education Research, 17:5, 689-704, DOI: 10.1080/13504622.2011.572161 [Google Scholar]
  21. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2005b). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınevi. [Google Scholar]
  22. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013, 2018). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. [Google Scholar]
  23. Medina, M. A. P., & Toledo-Bruno, A. G. (2016). Ecological footprint of university students: Does gender matter?. Global Journal of Environmental Science and Management, 2(4), 339-344 [Google Scholar]
  24. Meyer, V. (2004). The ecological footprints as an enviromental education tool for knowledge, attitude and behaviour changes towards sustainable living. Africa: MS Thesis, University of South. [Google Scholar]
  25. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. CA: Sage. [Google Scholar]
  26. Modesto, S.T. (2019). A comparative study of carbon footprint and opportunity costs of a distance education and a conventional university. African Perspectives of Research in Teaching & Learning, 3(1), 63-81.  [Google Scholar]
  27. Özdemir, O. (2016). Çevre eğitimi ve ekolojik ayak izi. Ankara: Pegem. [Google Scholar]
  28. Rees, E. W. (2003). Impeding sustainability? The ecological footprint of higher education. Planning for Higher Education, 31 (3), 88-98. [Google Scholar]
  29. Sivrikaya, Ş. (2018). Fen bilgisi ve Türkçe öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya. [Google Scholar]
  30. Tırpancı, H., & Karakuş, U. (2018). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerine sosyal bilgiler dersinde   uygulanan çevre eğitimi etkinlik. I. Uluslararası Eğitimde ve Kültürde Akademik Çalışmalar Sempozyumu (s. 85-95). Mersin: Mersin Üniversitesi. [Google Scholar]
  31. Torbjörnsson, T., & Molin, L. (2015). In school we have not time for the future: voices of Swedish upper. International Research in Geographical and Environmental Education , 24 (4), 338-354. [Google Scholar]
  32. Uyanık, N. (2017). Uygulamalı çevre etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin çevresel tutum, çevresel davranış ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerine etkisi.  Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. [Google Scholar]
  33. Üçüncü, G., & Yılmaz, M. (2019). Ekolojik ayak izi kavramının kullanılmasının 7. sınıf öğrencilerin çevreye yönelik tutumları ve tüketim tercihleri üzerine etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 81-94. [Google Scholar]
  34. WWF, (2012). Türkiye’nin ekolojik ayak izi raporu. 12.12.2018 tarihinde https://www.footprintnetwork.org/content/images/article_uploads/Turkey_Ecological_Footprint_Report_Turkish.pdf adresinden erişilmiştir.  [Google Scholar]
  35. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. [Google Scholar]
  36. Yiğitkaya, B. (2019). Öğretmen Adaylarının Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu. [Google Scholar]