Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi
ISSN (Print): 1309-0682 -

Araştırma Makalesi    |    Açık Erişim
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2020, Clt. 14(33) 542-565

10-12 Yaş Grubu Öğrencileri İçin Dijital Okuryazarlık Ölçeği Geliştirme Çalışması

Şenol Mail Pala & Adem Başıbüyük

ss. 542 - 565   |  DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.25

Yayın Tarihi: Eylül 29, 2020  |   Görüntüleme Sayısı: 1.080/1.200   |   İndirilme Sayısı: 1.593/2.197

PDF İndir

Özet

Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerine yönelik Dijital Okuryazarlık Ölçeği (DOÖ) geliştirmektir. Çalışmanın örneklemini Erzincan ilinde 18 farklı ortaokulda öğrenim gören 742 beşinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliliği için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizine göre ölçeğin dört faktörlü bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Bu faktörler ‘bilgi-işlem', ‘iletişim', ‘güvenlik' ve ‘problem çözme' olarak adlandırılmıştır. Ölçeğin dört faktörü, toplam varyansın %50.75'ini açıklamaktadır. Toplam varyansın açıklanma yüzdesi, DOÖ'nün ölçmek istediği yapıyı ölçebildiğini göstermektedir. Açımlayıcı faktör analizi sonucu elde edilen dört faktörlü ölçeğin yapı geçerliliği, doğrulayıcı faktör analiziyle test edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi, ölçeğin dört faktörlü modelinin uyumlu olduğunu ve ölçeğin doğrulandığını göstermiştir. Ölçeğin güvenirliği için Cronbach Alpha ve test tekrar test analizleri yapılmıştır. Ölçeğin, Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .877 ve test tekrar test analizi ile korelasyon katsayısı .72 olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, 5'li Likert tipinde 21 maddeden oluşan bir ölçek geliştirilmiştir. DOÖ'nün geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anaktar kelimeler: Dijital Okuryazarlık, Ölçek, Ortaokul, Teknoloji

Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 7th edition
Pala, S.M., & Basibuyuk, A. (2020). 10-12 Yaş Grubu Öğrencileri İçin Dijital Okuryazarlık Ölçeği Geliştirme Çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), 542-565. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.25

Harvard
Pala, S. and Basibuyuk, A. (2020). 10-12 Yaş Grubu Öğrencileri İçin Dijital Okuryazarlık Ölçeği Geliştirme Çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), pp. 542-565.

Chicago 16th edition
Pala, Senol Mail and Adem Basibuyuk (2020). "10-12 Yaş Grubu Öğrencileri İçin Dijital Okuryazarlık Ölçeği Geliştirme Çalışması". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 14 (33):542-565. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.25

Kaynakça
  1. Acar, Ç. (2015). Anne ve babaların ilkokul ortaokul ve lise öğrencisi çocukları ile kendilerinin dijital okuryazarlıklarına ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). T.C. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  2. Akmal, T., Oaks, M. M. & Barker, R. (2002). The status of technology education: A national report on the state of the profession, Journal of Industrial Teacher Education, 39(4), 6-25. [Google Scholar]
  3. Altunışık, R. Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, Adapazarı: Sakarya Kitapevi. [Google Scholar]
  4. Aslan, S. (2016). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Fırat, Dicle, Siirt, Adıyaman üniversiteleri örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). T.C. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ. [Google Scholar]
  5. Balcı, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma; Yöntem, Teknik ve İlkeler, Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  6. Baran, A., Kurt, G., Koçak, Ş. & Tekeli, E. S. (2017). Yaşlıların dijital teknolojileri kullanım düzeyleri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 45, 1-24. [Google Scholar]
  7. Bessac, K. W. (2002) Perceived importance students have of technological literacy, technical skills and the areas of instruction that best provide the information and skills needed to live in the twenty-first century (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). University of Wisconsin, Madison. [Google Scholar]
  8. Blıkstad-Balas, M. (2015). Digital literacy in upper secondary school–what do students use their laptops for during teacher instruction?. Nordic Journal of Digital Literacy, 10, 122-137. [Google Scholar]
  9. Bozkurt, F. & Çoşkun, D. (2018). 21. yy okuryazarlığı: Öğretmen adaylarının medya algılarına genel bir bakış. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 493-511. [Google Scholar]
  10. Buckingham D. (2010). Defining digital literacy. Medienbildung in Neuen Kulturräumen, VS Verlag für Sozialwissenschaften, 59-71. [Google Scholar]
  11. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  12. Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483. [Google Scholar]
  13. Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı; İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum, Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  14. Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  15. Can, A. (2016). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi, Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  16. Churchill, N., Ping, L. C., Oakley, G. & Churchill, D. (2008). Digital storytelling and digital literacy learning. Readings İn Education And Technology, 2008, 418-430. [Google Scholar]
  17. Çokluk Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları, Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  18. Daugherty, M. K. (2005). A changing role for technology teacher education. Journal of Industrial Teacher Education, 42(1), 41-58. [Google Scholar]
  19. Field, A. (2009). Discovering statistics Using SPSS, London, 647-660. [Google Scholar]
  20. Gelen, İ. (2017). P21-program ve öğretimde 21. yüzyıl beceri çerçeveleri (ABD Uygulamaları). Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 15-29. [Google Scholar]
  21. Gilster, P. (1997). Digital Literacy, New York. [Google Scholar]
  22. Hamutoğlu, N. B., Güngören, Ö. C., Uyanık, G. K. & Erdoğan, D. G. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçeye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408-429. [Google Scholar]
  23. Hicks, D., John L., Michael B., Cheryl B. & Richard D. (2014). Guidelines for using technology to prepare social studies teachers. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 14(4), 433-450. [Google Scholar]
  24. https://europass.cedefop.europa.eu/sites/default/files/dc_-_tr.pdf (04/04/2018). [Google Scholar]
  25. Joreskog, K. G. & Dag S. (1993). LISREL 8: Structural Equation Modeling with the SIMPLIS Command Language, USA. [Google Scholar]
  26. Karaduman, H. & Öztürk, C. (2014). Sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığa dayalı etkinliklerin öğrencilerin dijital vatandaşlık tutumlarına etkisi ve dijital vatandaşlık anlayışlarına yansımaları. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5(1), 38-78. [Google Scholar]
  27. Karagöz, Yalçın; SPSS ve AMOS23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler, Ankara 2016. [Google Scholar]
  28. Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. [Google Scholar]
  29. Kilmen, S. (2015). Eğitim Araştırmaları için SPSS Uygulamalı İstatistik, Ankara: Edge Akademi. [Google Scholar]
  30. Knobel, M. & Lankshear, C. (2006). Digital literacy and digital literacies: Policy, pedagogy and research considerations for education. Nordic Journal of Digital Literacy , 1(01), 12-24. [Google Scholar]
  31. Lazaros, E. J., Spotts, T. H. & Verdon, J. E. (2010). Scientific inquiry into home electronic technology usage. Science Activities, 47(3), 63-67. [Google Scholar]
  32. Maden, S., Maden, A. & Banaz, E. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitaplarının dijital okuryazarlık bağlamında değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55), 685-695. [Google Scholar]
  33. Malkoç, E. (2018). Bilgisayar ve internet kullanımının sosyal bilgiler öğretiminde başarıya ve kalıcılığa etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. [Google Scholar]
  34. Martin, A. (2005). DigEuLit – a European framework for digital literacy: a progress report. Journal of eLiteracy, 2, 130-136. [Google Scholar]
  35. Martin, A. & Grudzıecı, J. (2006). DigEulit: Concepts and tools for digital literacy development. Innovation in Teaching and Learning in Information and Computer Sciences, 5(4), 249-267. [Google Scholar]
  36. Meyers, E. M., Erıckson, I. & Small, R. V. (2013). Digital literacy and informal learning environments: an introduction. Learning, Media and Technology”, 38(4), 355-367. [Google Scholar]
  37. Mcgillivray, D., McPherson G., Jones, J. & McCandlish, A. (2015). Young people, digital media making and critical digital citizenship. Leisure Studies, 35(6), 724-738. [Google Scholar]
  38. Mossberger, K., Tolbert, C. J. & Mcneal, R. S. (2007). Digital Citizenship: The Internet, Society, and Participation, London. [Google Scholar]
  39. NG, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy?. Computers & Education, 59(3), 1065-1078. [Google Scholar]
  40. Ocak, G. & Karakuş, G. (2018). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterliliği ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1427-1436. [Google Scholar]
  41. Özerbaş, M. A. & Kuralbаyeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 5, S. 1, s. 16-25. [Google Scholar]
  42. Öztürk, M. C. (edt.) (2013). Dijital İletişim ve Yeni Medya, Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları [Google Scholar]
  43. Öztürk, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeyleri. T.C. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. [Google Scholar]
  44. Ribble, M. (2011). Digital Citizenship in Schools, The International Society for Technology in Education (ISTE), Washington. [Google Scholar]
  45. Sabin, M. A. (2002). Delivering quality technology education through teacherwritten or vendor-written technology education modules (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). University of Wisconsin-Stout, Madison. [Google Scholar]
  46. Sönmez, E. E. & Gül, H. Ü. (2018). Dijital okuryazarlık ve okul yöneticileri 1-5. http://inet-tr.org.tr/inetconf19/bildiri/69.pdf (07.09.2018). [Google Scholar]
  47. Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlik ve Geçerlilik, Ankara: Seçkin Matbaası. [Google Scholar]
  48. Şimşek, Ü. & Yıldırım, T. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına ilişkin tutum ve görüşleri. International Journal Of Human Sciences, 13(1), 632-649. [Google Scholar]
  49. Tarman, B. & Baytak, A. (2011). Teknolojinin eğitimdeki yeni rolü: sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bakış açıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 891 -908. [Google Scholar]
  50. Tavakol, M. & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach's Alpha. International Journal of Medical Education, 2, 53-55. [Google Scholar]
  51. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar), Ankara: MEB Yayınları. [Google Scholar]
  52. Topçu, S. (2018). Çocuk ve sanal ortam. Kocatepe Tıp Dergisi, 19, 27-33. [Google Scholar]
  53. Ünal, D. P. (2017). Bir öğretim programındaki dijital vatandaşlık öğeleri ve ortaöğretim öğrencilerinin dijital vatandaşlık ögelerine sahip olma durumlar. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 180-195. [Google Scholar]
  54. Üstündağ, M. T., Güneş E. & Bahçıvan E. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık durumları. Journal of Education and Future, 12, 19-29. [Google Scholar]
  55. Yaylak, E. & İnan, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eğitiminde sosyal medyayı kullanma düzeyleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırma Dergisi, 4(2), 62-87. [Google Scholar]
  56. Yeşiltaş, E. & Kaymakçı, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretim programının teknoloji boyutu. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 314-340. [Google Scholar]
  57. Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 1, 771-774. [Google Scholar]
  58. Whitworth, S. A. & Berson, Michael J. (2002). Computer technology in the social studies: an examination of the effectiveness literature (1996-2001). Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 2(4), 471-508. [Google Scholar]
Meta
Clt. 14 (33)
Download
Metric
Geçimş
Benzer

Cilt 14 Sayı 33

Eylül 2020

Tüm makaleleler

Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi

Copyright © 2025 Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. CC BY
All elements of this website have been created using the BOQ™ - Intelligent Webverse System.