Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi
ISSN (Print): 1309-0682 -

Araştırma Makalesi    |    Açık Erişim
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2020, Clt. 14(33) 422-438

Türkiye'nin Büyüyen Yükseköğretim Sisteminde Öğretmenlik Programları: Öğrencilerin Tercih, Yerleşme ve Kayıtlanma Eğilimleri

Barış Uslu

ss. 422 - 438   |  DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.20

Yayın Tarihi: Eylül 29, 2020  |   Görüntüleme Sayısı: 171/587   |   İndirilme Sayısı: 219/1.135

PDF İndir

Özet

Dünya genelinde giderek artan yükseköğretimdeki öğrenci sayısına paralel olarak, Türkiye'de de yükseköğretime yönelik hem talep hem de arz yükselişi söz konusudur. Diğer taraftan, 2019'da kayıtlanmayan öğrenci kontenjan oranın toplam kontenjanın %22'sini oluşturması Türk yükseköğretiminde yaşanan arz-talep dengesizliğini ortaya koymaktadır. Türkiye'nin tüm insan kaynağının temel niteliklerini şekillendiren öğretmenlerin yetiştirildiği programlara ilişkin arz-talep dengesinde yaşanabilecek böylesi bir durumun ise, mevcut kontenjan belirleme stratejilerinin sürdürülebilirliğini derinden etkileyeceği açıktır. Bu bağlamda, öğretmenlik programlarına ait kontenjanların tercih edilme ve yerleşenlerin kayıtlanma durumlarının incelenmesi yapılan araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırma, Yükseköğretim Program Atlası (YPA) üzerinden erişilen verilerin ikincil kullanımına dayalı, genel tarama modelinde tasarlanmıştır. YPA platformundan derlenen veri seti üzerinden, 23 öğretmenlik programına ait kontenjan bilgileri, tercih edilme miktarları ve yerleşme oranları betimsel istatistikler (frekans, yüzde, vb.) ile belirlenmiş ve grafikleştirilerek/tablolaştırılarak sunulmuştur. Ayrıca, her bir öğretmenlik programı için yerleşen öğrencilerden kayıt yaptırmayanların sayıları kullanılarak, yerleşme ve kayıtlanma sonrası boş kalan kontenjan miktarları hesaplanmıştır. Yapılan analizler, 2019 yılında öğretmenlik programlarına 42.746 kontenjan ayrıldığını ve bu programlara öğrencilerin toplam kontenjandan yaklaşık 30 kat fazla tercih listelerinde yer verdiğini göstermektedir. Diğer taraftan, yerleştirme işlemi sonrası 2.096 kontenjanın tercih edilmediği ve öğretmenlik programlarına yerleşen öğrencilerden de 1.021 öğrencinin kayıt yaptırmadığı tespit edilmiştir. Tercih edilmeyen program kontenjanlarının büyük bölümünün Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki üniversitelere (örneğin, en çok öğrenci alan PDR program için %72 tercih edilmeyen kontenjan) ve ardından vakıf üniversitelerine (aynı örnek bölüm için, yaklaşık %10 tercih edilmeyen kontenjan) ait olduğu; devlet üniversitelerindeki programlarda ise minimum düzeyde (%1'in altında yerleşme olmayan kontenjan) kaldığı görülmektedir. Elde edilen tüm bu bulgular atama bekleyen öğretmen sayıları, yapılan atama sayısı ve yeni açıklanan program kontenjanları ile bir bütün halinde tartışılmış ve öğretmenlik programlarına uygun adayların yerleşmesini destekleyebilecek bir planlamaya ilişkin öneriler sunulmuştur.

Anaktar kelimeler: Öğretmenlik Programları, Öğrenci Kontenjanları, Öğrenci Tercihleri, Kayıtlanma Oranları, Boş Kontenjanlar

Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 7th edition
Uslu, B. (2020). Türkiye’nin Büyüyen Yükseköğretim Sisteminde Öğretmenlik Programları: Öğrencilerin Tercih, Yerleşme ve Kayıtlanma Eğilimleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), 422-438. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.20

Harvard
Uslu, B. (2020). Türkiye’nin Büyüyen Yükseköğretim Sisteminde Öğretmenlik Programları: Öğrencilerin Tercih, Yerleşme ve Kayıtlanma Eğilimleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), pp. 422-438.

Chicago 16th edition
Uslu, Baris (2020). "Türkiye’nin Büyüyen Yükseköğretim Sisteminde Öğretmenlik Programları: Öğrencilerin Tercih, Yerleşme ve Kayıtlanma Eğilimleri". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 14 (33):422-438. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.20

Kaynakça
  1. Akpınar, B., & Erdamar, F. S. (2020). Öğretmen istihdamı ve atanamayan öğretmenler bağlamında aşırı eğitimlilik sorunu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 838-852. [Google Scholar]
  2. Altınsoy, S. (2011). Yeni devlet üniversitelerinin gelişimi: Sorunlar ve politika önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 98-104. [Google Scholar]
  3. Anık, M., & Özkan, A. (2016). Türkiye’de gençlik ve üniversite ilişkisi: Yapısal sorunlar ve somut öneriler. “IS, GUC” Industrial Relations and Human Resources Journal, 18(2), 176-193. [Google Scholar]
  4. Arıkan, E., Altunöz-Sürücü, Ö., & Arman, A. (2018). Yükseköğretim kurumlarındaki eğitim mutfaklarında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2), 592-601. [Google Scholar]
  5. Baysan, S., Ercan, B., & Öztürk, A. (2011). Türkiye’de öğretmen yetiştirmede istihdam sorunu: Sosyal bilgiler öğretmenliği örneği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 131-154. [Google Scholar]
  6. Bektaş, S. (2019a). Boş kalan mühendislik kontenjanları ve harita mühendisliği bölümlerinin analizi. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 11(44), 241-246. doi:10.15189/1308-8041 [Google Scholar] [Crossref] 
  7. Bektaş, S. (2019b). Türk yükseköğretimde plansızlık. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 11(41), 29-34. [Google Scholar]
  8. Bektaş, S., Fidan, Ş., & Keçeci, S. B. (2011). Yükseköğretimde sorunlar ve öneriler. 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 18-22 Nisan, Ankara, Türkiye. [Google Scholar]
  9. Bilir, B., Uslu, B., Öztürk, H., & Çağatay, Ş. M. (2018). Öğretmen adaylarının üniversiteye giriş sınav puanları ile KPSS puanlarının incelenmesi: Türk üniversitelerinin profili. C. T. Uğurlu, K. Beycioğlu, S. Koşar, H. Kahraman, & F. Köybaşı-Şemin (Ed.). Eğitim yönetimi araştırmaları içinde (ss. 337-347). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayıncılık. [Google Scholar]
  10. Çakmakçı, N. (2020). Öğrencilerin umutları artık sömürülmeyecek. Hürriyet (11 Temmuz). https://www.hurriyet.com.tr/egitim/ogrencilerin-umutlari-artik-somurulmeyecek-41562393 adresinden 12.07.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  11. Çelikten, M., Şanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237. [Google Scholar]
  12. Demirağ, F., & Çiftçi, H. (2010). Türkiye’de hukuk fakülteleri ve hukuk eğitimi. TBB Dergisi, (91), 257-290. [Google Scholar]
  13. Doğu, Z., & Şahinöz, E. (2017). Yüksek öğretimde kapanan bölümler: Su ürünleri örneği. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi, 10(4), 514-523. [Google Scholar]
  14. Ergincan, T. (2010). Yükseköğretim mezunlarının uzmanlık alanında istihdam sorunu ve iş doyumu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. [Google Scholar]
  15. Erkut, E. (2018a). Vakıf üniversitelerine kış geliyor. http://erhanerkut.com/analiz/vakif-universitelerine-kis-geliyor/ adresinden 20.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  16. Erkut, E. (2018b). Devlet üniversitelerinde sonbahar. http://erhanerkut.com/analiz/devlet-universitelerinde-sonbahar/ adresinden 20.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  17. Erkut, E. (2020). 2020 üniversite kontenjanları. http://erhanerkut.com/egitim/2020-universite-kontenjanlari/ adresinden 13.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  18. Fidancıoğlu, D. (2018). Vakıf üniversiteleri öğrencilerinin üniversite tercihlerinde etkili olan faktörler: Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulları örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). KTO Karatay Üniversitesi, Konya. [Google Scholar]
  19. Gedik, T., Şahin, H. İ., & Çil, M. (2016). Merkezi yerleştirme sonuçlarına göre orman endüstri mühendisliğinin tercih edilme durumunun değerlendirilmesi. Kastamonu Uni., Orman Fakültesi Dergisi, 16(1), 90-95. [Google Scholar]
  20. Güven, D. (2010). Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 27(1), 13-21. [Google Scholar]
  21. İlhan, A., Gülersoy, A. E., & Gümüş, N. (2013). Coğrafya bölümü ve coğrafya öğretmenliği anabilim dalı mezunlarının mezuniyet sonrası karşılaştıkları istihdam sorunu. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/9, 1585-1602. [Google Scholar]
  22. MEB. (2005). Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselme Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/450.pdf adresinden 23.09.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  23. MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf adresinden 16.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  24. MEB. (2020). Sözleşmeli öğretmenliğe başvuru ve atama duyurusu (Haziran 2020). http://personel.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_05/01143520_SoYzlesYmeli_OYgYretmenlik_BasYvuru_ve_Atama_Duyurusu-Hazi.pdf adresinden 19.07.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  25. Memurlar.Net. (2018). Öğretmen maaşına başarı ayarı. https://ilan.memurlar.net/ilan/41863/ogretmen-maasina-basari-ayari.html adresinden 21.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  26. Memurlar.Net. (2020). MEB, atanacak öğretmen sayısının giderek azalacağını açıkladı. İşte yıllık atanacak öğretmen sayısı. https://www.memurlar.net/haber/915756/meb-atanacak-ogretmen-sayisinin-giderek-azalacagini-acikladi-iste-yillik-atanacak-ogretmen-sayisi.html adresinden 11.07.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  27. Orhan, G., & Suluhan, E. (2019). Siyaset bilimi ve kamu yönetimi bölümlerinin geleceği: Talepler karşısında politika önerileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (46), 55-75. [Google Scholar]
  28. ÖSYM. (2019). YKS Sayısal Bilgiler 2019. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2019/YKS/sayisalbilgiler18072019.pdf adresinden 15.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  29. ÖSYM. (2020). 2020 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/YKS/tkilavuz13082020.pdf adresinden 19.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  30. Özdemir, E. (2014). Tarama yöntemi. M. Metin (Ed.). Kuramdan uygulamaya bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 77-97). Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
  31. Öztürk, H., Bilir, B., Uslu, B., Çalıkoğlu, A., & Çağatay, Ş. M. (2018). Eğitim fakültesi programlarına yerleşenlerin tercih eğilimleri eğitimcilere ne söylüyor? 13. Uluslararası Eğitim Yönetimi Kongresi, 10-12 Mayıs, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, Türkiye. [Google Scholar]
  32. The World Bank. (2017). Higher education: Context. https://www.worldbank.org/en/topic/tertiaryeducation#:~:text=Today%2C%20there%20are%20around%20200,doubled%20in%20the%20past%20decade. adresinden 15.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  33. Topçuoğlu, N. B. (2020). Türkiye’deki ve diğer ülkelerdeki üniversite giriş sınav sistemlerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış mezuniyet projesi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul. [Google Scholar]
  34. Sayın, Z. (2019). Öğrenci tercihlerinde değişim (İLKE Politika Notu 11). https://ilke.org.tr/images/yayin/pdf/ilke-pn-11-tercih-degisim.pdf adresinden 13.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  35. Sezer, S. (2020). Yükseköğretimde eğitim ve gençlerin okullaşma, işsizlik oranı. İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 129-147. [Google Scholar]
  36. Yılmaz, M., & Karadeniz, O. (2011). Öğrenci adaylarının tercih ettikleri programlara kayıt yaptırmama nedenleri ve yeniden yapılandırma: Pamukkale Üniversitesi araştırması. Çalışma İlişkileri Dergisi, 2(2), 66-77. [Google Scholar]
  37. YÖK. (2019). 2019 YKS yerleştirme sonucu elektronik kayıt yaptıran öğrenciler. https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden 11.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  38. YÖK. (2020). Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2020. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/2020/vakif-yuksekogretim-kurumlari-2020-raporu.pdf adresinden 20.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
  39. YPA. (2019). Yükseköğretim Program Atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/ adresinden 05.08.2020 tarihinde erişilmiştir. [Google Scholar]
Meta
Clt. 14 (33)
Download
Metric
Geçimş
Benzer

Cilt 14 Sayı 33

Eylül 2020

Tüm makaleleler

Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi

Copyright © 2025 Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. CC BY
All elements of this website have been created using the BOQ™ - Intelligent Webverse System.