Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2019, Clt. 13(30) 79-97
Türkiye'de Erken Çocukluk Döneminde Benlik Kavramı ile İlgili Yapılmış Lisansüstü Eğitim Tezlerinin İncelenmesi
ss. 79 - 97 | DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2019.218.5
Yayın Tarihi: Aralık 24, 2019 | Görüntüleme Sayısı: 673/1.019 | İndirilme Sayısı: 994/2.041
Özet
Erken çocukluk dönemi fiziksel, bilişsel, dil, sosyal ve duygusal gelişim alanları ile birlikte kişilik gelişiminde temellerinin atıldığı bir dönemdir. Bu dönemde çocuk, ilk önce kendisini daha sonra yakın çevresini tanımaya başlar. Bu tanıma sürecinde çocuğun yakın çevresinde bulunan kişilerin tutum ve davranışları, çocuğun olumlu ya da olumsuz benlik kavramı geliştirmesine etki etmektedir. Çocuğun geliştirdiği benlik kavramı ise kişilik gelişimini önemli derecede etkiler. Bu nedenle erken çocukluk döneminde çocukların gelişimi açısından önemli olan benlik kavramı ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi ve çocuklar üzerindeki etkilerinin araştırılması önemlidir. Yapılan alanyazın incelemelerinde, erken çocukluk döneminde benlik kavramı alanında yapılmış yüksek lisans ve doktora tezleri ile ilgili kapsamlı bir analiz çalışmasının bulunmadığı görülmektedir. Bu noktadan hareketle araştırmada Türkiye'de erken çocukluk döneminde benlik kavramı ile ilgili yapılmış lisansüstü eğitim tezlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada benlik kavramı ile ilgili Türkçe alanyazında yer alan lisansüstü tezlerinin analizi tematik betimsel nitelikte olup, tarama modeli tipindedir ve içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada zaman sınırlaması getirilmeyerek, alanyazın taramasının yapıldığı Şubat 2019 tarihine kadar mevcut çalışmalara ulaşılması hedeflenmiştir. Erken çocukluk dönemde benlik kavramı ile ilgili Türkçe çalışmalara ulaşabilmek için, Yüksek Öğretim Kurumu Yayın Dokümantasyon Daire Başkanlığı Tez Tarama veritabanı taranmıştır. Tarama yapılırken anahtar sözcükler 'benlik kavramı', 'okul öncesi' ve 'erken çocukluk' ile sınırlandırılmıştır. Alanyazın taraması sonucu ulaşılan çalışmaların araştırmaya dahil edilmesinde, (a) çalışmanın Türkiye'de yapılmış olması, (b) Yüksek lisans ve doktora tezi şeklinde yayınlanmış olması, (c) örneklemini erken çocukluk dönemdeki çocukların oluşturması ve (d) tam metine sahip olması kriterleri dikkate alınmıştır. Araştırmada, benlik kavramı ile ilgili çalışma grubuna erken çocukluk ve okul öncesi dönemde benlik kavramı (n=5), benlik algısı (n=5) ve benlik saygısı (n=8) olarak dizginlenen toplam 18 lisansüstü eğitim tezi incelenmiş ve bu sayının alanın gelişimi açısından yeterli olmadığı düşünülmüştür. Aynı zamanda benlik ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin 2004-2018 yılları arasında yapıldığı, sadece üç doktora tezinin olduğu belirlenmiştir. Araştırma yöntemi olarak en çok nicel araştırmanın yapıldığı ve ölçek/envanter kullanıldığı belirlenmiştir. Deneysel çalışmaların azlığı ve ölçek uyarlama ya da geliştirme sayısının azlığı dikkat çekmiş ve yeterli sayıda olmadığı belirlenmiştir.
Anaktar kelimeler: Erken Çocukluk Dönemi, Okul Öncesi Dönem, Benlik Kavramı, Benlik Saygısı, Benlik Algısı
APA 7th edition
Karaca, N., Uzun, H., & Yasar, M.C. (2019). Türkiye’de Erken Çocukluk Döneminde Benlik Kavramı ile İlgili Yapılmış Lisansüstü Eğitim Tezlerinin İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(30), 79-97. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.218.5
Harvard
Karaca, N., Uzun, H. and Yasar, M. (2019). Türkiye’de Erken Çocukluk Döneminde Benlik Kavramı ile İlgili Yapılmış Lisansüstü Eğitim Tezlerinin İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(30), pp. 79-97.
Chicago 16th edition
Karaca, Nezahathamiden, Halil Uzun and Munevver Can Yasar (2019). "Türkiye’de Erken Çocukluk Döneminde Benlik Kavramı ile İlgili Yapılmış Lisansüstü Eğitim Tezlerinin İncelenmesi". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 13 (30):79-97. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.218.5
- Adana, F. & Kutlu, Y. (2009). Anne-baba tutumlarının adolesanların kendilik kavramı üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 18-23. [Google Scholar]
- Bakırcıoğlu, R. (2002). Çocuk ruh sağlığı ve uyum bozuklukları. Ankara: Anı Yayıncılık. [Google Scholar]
- Baran, G. (1999). Korunmaya muhtaç çocuk ve benlik kavramı. Ankara: Yaysan Matbaacılık. [Google Scholar]
- Bayraktar Erten, N. & Erten, İ.H. (2014). Academic self-concept and students’ achievement in the sixth grade Turkish course: A preliminary analysis. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 1(2), 124-132. [Google Scholar]
- Berk, L. (2013). Çocuk gelişimi (Çev. A. Dönmez, Yayına Haz. B. Onur). Ankara: İmge Kitabevi. [Google Scholar]
- Birbili, M. (2013). Developing young children’s thinking skills in Greek early childhood classrooms: curriculum and practice. Early Child Deveopment and Care, 183(8), 1101-1114. [Google Scholar]
- Brown, G.L., Mangelsdorf, S.C., Neff, C., Sullivan, S.J.S., & Frosch, C.A. (2009). Young children’s self-concepts associations with child temperament, mothers’ and fathers’ parenting, and triadic family interaction. Merrill-Palmer Quarterly, 55(2), 184-216. [Google Scholar]
- Burger, J.M. (2006). Kişilik. İstanbul: Kaknüs Yayınları. [Google Scholar]
- Cevher, F.N. (2004). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş çocuklarının öğretmen algısına göre akademik benlik saygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. [Google Scholar]
- Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th Edition). New York: Routledge. [Google Scholar]
- Demirci, E. (2018). 5-6 yaş çocuklarının annelerinin sürekli kaygı düzeyleri ile çocukların benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Demoulin, D.F. (2000). I like me: Enchancing self concept in kindergarten age children through active school / business partnerships. NASP Communique, 27(8), 14-26. [Google Scholar]
- Durukan, H.H. (2015). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin benlik saygısı, umutsuzluk ve stresle başa çıkma düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Erden, M. & Akman, Y. (2005). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Arkadaş Yayıncılık. [Google Scholar]
- Erdem, A. (2013). Tip 1 diyabetli çocuk ve ergenler ile sağlıklı çocuk ve ergenlerin benlik kavramı düzeyleri ve stresle başa çıkma yollarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Ersanlı, K. (2012). Benliğin gelişimi ve görevleri. Ankara: Tarcan Matbaa Yayıncılık. [Google Scholar]
- Evirgen Geniş, N. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarında bağlanma ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Karabük. [Google Scholar]
- Gallahue, L.D. (2003). Developmental physical education for today’s children. Madison,WI: C. Brown-Benchmark Publishers, Dubuque. [Google Scholar]
- Gökçe, M. (2010). Kaynaştırma eğitimine katılan ve katılmayan görme engelli ilköğretim öğrencilerinin benlik saygısının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Göker, Z. (2009). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bulunan çocuk ve ergenlerin benlik saygısı ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Trabzon. [Google Scholar]
- Huang , G.H.C. & Gove, M. (2015). Asian parenting styles and academic achievement: Views from eastern and western perspectives. Education, 135(3), 389-397. [Google Scholar]
- Işıtan, S. (2005). Resimli çocuk kitaplarının benlik kavramıyla ilgili konuları içermesi yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Karaca, N.H. (2015). Yaratıcı rahatlama çalışmalarının anaokuluna devam eden çocukların benlik kavramı ve motor yaratıcılığına etkisinin incelenmesi (Investigation of the effect of creative relaxation on the self concept and motor creativity of children who attend kindergarten). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Kenç, M.F. & Oktay, B. (2002). Akademik benlik kavramı ve akademik basari arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 27(124), 71-79. [Google Scholar]
- Köksal Akyol, A. & Salı, G. (2013). Yatılı ve gündüzlü okuyan çocukların benlik kavramlarının ve sosyal destek algılarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(4), 1377-1398. [Google Scholar]
- Konuk Şener, D. (2011). Annelik öz-etkililiği ve benlik saygısını yükseltme programının etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Kuru-Turaşlı, N. (2006). 6 yaş grubu çocuklarda benlik algısını desteklemeye yönelik sosyal duygusal hazırlık programının etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Kuru Turaslı, N. & Zembat, R. (2013). 6 yaş grubu çocuklarda “benlik algısını desteklemeye yönelik sosyal-duygusal hazırlık programının etkililiğinin incelenmesi. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2, 1-16. [Google Scholar]
- Matthews, J.S., Ponitz, C.C., & Morrison, F.J. (2009). Early gender differences in selfregulation and academic achievement. Journal of Educational Psychology, 101, 689-704. [Google Scholar]
- Morrison, F., Ponitz, C.C., & McClelland, M.M. (2010). Self-regulation and academic achievement in the transition to school. In M. Posner, S. Calkins, & M. Bell (Eds.). The Developing Human Brain: Development at the Intersection of Emotion and Cognition. P.203-224.Washington: American Psychological Association. [Google Scholar]
- Onur, B. (2004). Çocuk ve ergen gelişimi. Ankara: İmge Kitapevi. [Google Scholar]
- Öngider, N. (2013). Anne-baba ile okul öncesi çocuk arasındaki ilişki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(4), 420-440. [Google Scholar]
- Özcan, Ç. (2012). Okul öncesinde aile katılımı ile çocukların akademik benlik saygısı düzeyi arasındaki ilişkinin anne-baba görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. [Google Scholar]
- Özdemir, O., Güzel Özdemir, P., Kadak, M.T., & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik Gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589. [Google Scholar]
- Özen Uyar, R. & Ormancı, Ü. (2017). Türkiye’de okul öncesi dönem fen eğitimi araştırmalarında güncel eğilimler: Bir tematik analiz çalışması. Ö. Demirel ve S. Dinçer (Eds.). Eğitim Bilimlerinde Yenilikler ve Nitel Arayış (2. Baskı) (s. 559-584). Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
- Özkan, H.K. (2015). Annelerin duygu sosyalleştirme davranışları ile çocukların benlik algısı ve sosyal problem çözme becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
- Renklibay, G.D. (2017). Anne babanın kabullenici tutumunun okul öncesi kurumlarına devam eden 4-6 yaş çocukların akademik benlik saygısına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya. [Google Scholar]
- Rocha, G.V.M., Ingberman, Y.K., & Breus, B. (2011). An analysis of the relation between parental practices and preschoolers self-concept (Análise da relacão entre práticas parentais e o autoconceito de pré-escolares). Revista Brasileira de Terapia Comportamental e Cognitiva, 13(1), 87-106. [Google Scholar]
- Rocha Lopes, D., Van Putten, C.M., & Moormann, P.P. (2015). The impact of parental styles on the development of psychological complaints. Europe’s Journal of Psychology, 11(1), 155-168. [Google Scholar]
- San Bayhan, P. & Artan, İ. (2009). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa Yayınları. [Google Scholar]
- Sarıca, E. (2013). Ebeveynlerin sosyal sorun çözme yönelimi ile çocukların benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya. [Google Scholar]
- Sözbilir, M., Kutu, H., & Yaşar, M.D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. In D. Jorde & J. Dillon (Eds.), Science Education Research and Practice in Europe (pp. 341-374). Rotterdam: Sense Publishers. [Google Scholar]
- Şekercioğlu, G. & Koç, N. (2017). Çocuklar için benlik algısı profilinin uyarlanması ve farklı değişkenlere göre ölçme değişmezliğinin test edilmesi. Elementary Education Online, 16(4), 1425-1450. [Google Scholar]
- Şenol Özyigit, E.N. (2011). İlköğretim matematik dersinde yaratıcı drama uygulamalarının öğrencilerin problem çözme stratejileri, başarı, benlik kavramı ve etkileşim örüntüleri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. [Google Scholar]
- Tural Hesapçıoğlu, S. (2010). Kronik tik bozukluğu bulunan çocuk ve ergenlerin yaşam kalitesi ve benlik saygısının değerlendirilmesi, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu komorbiditesinin araştırılması. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Trabzon. [Google Scholar]
- Yahaya, A. (2009). The relationship between self-concept and communication skills towards academic achievement among secondary school students in Johor Bahru. International Journal of Psychological Studies, 1(2), 25-34. [Google Scholar]
- Yakupoğlu, Y. (2011). Erken çocukluk döneminde yer alan, okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların benlik kavramlarıyla babalarının bağlanma stillerinin (güvenli – korkulu- kayıtsız –saplantılı) arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Yavuzer, H. (2010). Çocuk ve ergen eğitiminde anne baba tutumları. H. Yavuzer (Ed). Çocuk ve ergen eğitiminde anne baba tutumları içinde (s.11-41). İstanbul: Timaş Yayınları. [Google Scholar]
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. [Google Scholar]
- Yıldırım Kurtuluş, H. (2016). Okul öncesi kuruma devam eden 4-5 yaş grubu öğrencilerin benlik kavramı ve bağlanma stillerinin anne davranışları açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Yildiz Çiçekler, C. & Alakoç Pirpir, D. (2015). 48-72 aylar arasında çocuğu bulunan annelerin çocuk yetiştirme davranışları ile çocuklarının benlik kavramlarının incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 491-500. [Google Scholar]
- Yüksel, A. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin empatik becerileriyle aile işlevleri ve benlik kavramları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 153-165. [Google Scholar]
- Zigler, E.F. & Stevenson, M.F. (1987). Child development and socila issues. U.S.A.: D.C.Heath and company. [Google Scholar]
