Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2019, Clt. 13(27) 64-85
Resimli Çocuk Kitaplarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi
ss. 64 - 85 | DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2019.185.4
Yayın Tarihi: Mart 20, 2019 | Görüntüleme Sayısı: 950/1.308 | İndirilme Sayısı: 1.345/2.550
Özet
Bu araştırmanın amacı resimli çocuk kitaplarının toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda resimli çocuk kitaplarında yer alan karakterlerin olumlu kişilik özellikleri, olumsuz kişilik özellikleri, ilgi alanı, cinsiyetleri, saç rengi, duygusal ifadeleri, karakterlere göre aksesuarlar, giysi renkleri, en çok bulundukları mekânlar, karakterlere ait meslekler ve karakterlerin yaptıkları iş incelenmiştir. Araştırmada resimli çocuk kitaplarının toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi amacıyla çoklu durum deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 100 resimli çocuk kitabı oluşturmaktadır. Yapılan bu araştırmada resimleri incelemek için Gündüz Şentürk (2015) tarafından geliştirilen Resim İnceleme Formundan yararlanılarak oluşturulan bir form kullanılmıştır. Kitaplardan elde edilen veriler formda yer alan her bir soru için kadın ve erkek olarak ayrı ayrı kodlanmıştır. Verilerin analizi için betimsel analiz kullanılmıştır. Analiz sonucunda toplumsal cinsiyet kalıpyargılarına uygun olan çok fazla durumun resimli çocuk kitaplarında yer aldığı belirlenmiştir. Özellikle okul öncesi öğretmenlerinin çocuklara okumayı tercih ettikleri kitapları titizlikle seçmesi ve toplumsal cinsiyet rollerine daha bilinçli yaklaşması gerekmektedir.
Anaktar kelimeler: Resimli çocuk kitapları, toplumsal cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet kalıpyargıları
APA 7th edition
Kahraman, P.B., & Ozdemir, H. (2019). Resimli Çocuk Kitaplarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(27), 64-85. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.185.4
Harvard
Kahraman, P. and Ozdemir, H. (2019). Resimli Çocuk Kitaplarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(27), pp. 64-85.
Chicago 16th edition
Kahraman, Pinar Bagceli and Habibe Ozdemir (2019). "Resimli Çocuk Kitaplarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 13 (27):64-85. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.185.4
- Akar, H. (2017). Durum çalışması. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.), Eğitimde nitel araştırma desenleri (ss.139-176), Ankara: Anı Yayıncılık. [Google Scholar]
- Altan Arslan,Ş.(2000). Ders kitaplarında cinsiyetçilik. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları. [Google Scholar]
- Altınova, H.H. & Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22. [Google Scholar]
- Arat, N. (1996). Türkiye'de kadın olmak. İstanbul: Say Yayınları. [Google Scholar]
- Asan, H. T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 2(2), 66-74. [Google Scholar]
- Aytekin, Ç., Artan, İ., Kangal, S. B., Çalışandemir, F. & Özkızıklı, S. (2017). Çocukların anne-babalarına yönelik algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 168-188. [Google Scholar]
- Bağçeli Kahraman, P. & Arabacıoğlu, B. (2018). Çocukların anne-babalarına yönelik algıları ile anne-çocuk etkileşiminin cinsiyet rolleri açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2018 Özel Sayısı, 1-16. [Google Scholar]
- Başal, H. A. (2012). Gelişim ve psikolojisi nasıl mutlu ve başarılı bir çocuk yetiştirebilirim?. Bursa: Ekin Yayınevi. [Google Scholar]
- Bem, S. L. (1984). Androgyny and gender schema theory: a conceptual and empirical integration. In T. B. Sonderegger (Ed.), Nebraska symposium on motivation (pp. 179–226). Lincoln: University of Nebraska Press, [Google Scholar]
- Berk, L. (2003). Child development. USA: Pearson Education Ally and Bacon Publication [Google Scholar]
- Çetin, Ş. (2016). Okul öncesi eğitim programı ile bütünleştirilmiş aile destek eğitim rehberi’nde (obader) toplumsal cinsiyet eşitliği vurgusunun baba katılımı özelinde incelenmesi. Current Research in Education 2(2), 61-83. [Google Scholar]
- Çubuklu, Y. (2007). Toplumsal kurgular ve cinsiyetçilik. İstanbul: Everest Yayınları. [Google Scholar]
- Demirel, Ş. ( 2011). Çocuk edebiyatı. Ş. Demirel (Ed.), Edebi metinlerle çocuk edebiyatı [Google Scholar]
- (ss. 43-68) içinde, Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
- Dilek, A. (2014). 4-6 yaş çocuk öykülerindeki kadın kahramanların mesleksel analizi. Journal Of Qafqaz University, 2(1), 94-102. [Google Scholar]
- Doğan, S. A., Nevra, A. A., & Karaman, N. G. (2018). Beş yaş çocuklarının cinsiyet kalıp yargı düzeyleri ve evdeki cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 53-65. [Google Scholar]
- Dökmen, Z. Y. (2012). Toplumsal cinsiyet: sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitabevi. [Google Scholar]
- England, D. E., Descartes, L., & Collier-Meek, M. A. (2011). Gender role portrayal and the Disney princesses. Sex Roles, 64(7-8), 555-567. [Google Scholar]
- Gökçe Zengin, F. (2016). Karadeniz fıkralarına toplumsal cinsiyet açısından yaklaşım. [Google Scholar]
- (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler [Google Scholar]
- Enstitüsü, Samsun. [Google Scholar]
- Güder Yağan, S., Ay, S., Saray, F. & Kılıç, İ. ( 2017). Okul öncesi dönem çocuklarının izledikleri çizgi filmlerin toplumsal cinsiyet kalıp yargıları açısından incelenmesi: Niloya örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 95-110. [Google Scholar]
- Çakmak Güleç, H., & Geçgel, H. (2006). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık. [Google Scholar]
- Gümüşoğlu, F.(2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Toplum ve Demokrasi, 2(4), 39-50. [Google Scholar]
- Gündüz Şentürk, S. (2015). Okul öncesi dönem çocukları için basılan resimli öykü kitaplarının toplumsal cinsiyete ilişkin kalıp yargılar yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. [Google Scholar]
- Gürşimşek, I. & Günay, D. (2010). Çocuk kitaplarında cinsiyet rollerinin işlenişinde kullanılan dilsel ve dildışı göstergelerin değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 53-63. [Google Scholar]
- Helvacıoğlu, F. (1996). Ders kitaplarında cinsiyetçilik:1928-1995. İstanbul: Kaynak Yayınları. [Google Scholar]
- Kail, R. V. (2004). Children and their development (3rd ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.. [Google Scholar]
- Kalan, Ö. G. (2010).Reklamda çocuğun toplumsal cinsiyet teorisi bağlamında konumlandırılışı: 'kinder'reklam filmleri üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(38), 75-89. [Google Scholar]
- Kalaycı, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından bir çizgi film çözümlemesi: Pepee. Eğitim ve Bilim, 40(177), 243-270. [Google Scholar]
- Kaynak, D., & Aktaş, E. (2017). Okul öncesi hikâye ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet rolleri. Ekev Akademi Dergisi, 21(72), 67-85. [Google Scholar]
- Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. [Google Scholar]
- Oruç, C., Tecim, E., & Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 281-297. [Google Scholar]
- Uluyağcı, C. V. & Yılmaz, R. A. (2007). Televizyon reklamlarında çocuğa ilişkin toplumsal cinsiyet rollerinin sunumu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 6,141-155 [Google Scholar]
- Vannicopulou, A. & Yeşiltuna, D. Ç. (2004). Resimli çocuk kitaplarında kadın karakterler. Ege Eğitim Dergisi, 5(2), 65-73. [Google Scholar]
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. [Google Scholar]
