International Association of Educators   |  ISSN: 1309-0682

Orjinal Araştırma Makalesi | Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2017, Cil. 11(21) 28-43

Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların “Oyun” ve “Açık Alan (Bahçe)” Etkinlikleri İle İlgili Görüşlerinin İncelenmesi ve Örnek Bir Bahçe Düzenleme Çalışması

Nalan Arabacı & Şenel Çıtak

ss. 28 - 43   |  Makale No: MANU-1711-30-0001

Yayın tarihi: Haziran 15, 2017  |   Okunma Sayısı: 3760  |  İndirilme Sayısı: 2735


Özet

Türkiye’de, okul öncesi eğitim kurumlarını fiziksel donanımlar açısından inceleyen çeşitli çalışmalarda temizlik, ses yalıtımı, güvenlik, bahçe ve oyun alanları düzeni, eğitsel malzemelerin uygunluğu, malzemelerin nicel yeterliliği ve kullanım şekli gibi konular önemli eksiklikler olarak gösterilmektedir. Gallahue (1982), çocuğun motor ve sosyal yeteneklerinin geliştirilmesinde düzenli ve sistemli, nitelikli bir öğretme-öğrenme ortamına ihtiyaç duyulduğunu vurgulamaktadır. Çocuklar ancak iyi düzenlenmiş bir uyarıcı ortamda ilgilerine ve ihtiyaçlarına göre çeşitli etkinliklere yönelebilir ve yaratıcılıkları desteklenebilir. Sınıf içi ya da sınıf dışındaki öğrenme merkezlerinden beklenen faydanın sağlanabilmesi, öğrenme merkezlerinin istenilen biçimde düzenlenebilmesine bağlıdır.  Bu bilgiler doğrultusunda, eğitim ortamlarının tasarım boyutu göz ardı edilmemeli ve bilinçli olarak tasarlanmalıdır. Özellikle, okul bahçesinin planlanmasında, sadece açık alan ayırmakla konuya çözüm getirilemez. Açık alanlar okulun niteliği, eğitim derecesi, şekli, fonksiyonu, bulunduğu çevrenin sosyal yapısı ve rekreasyon olanakları gibi kriterler göz önünde bulundurularak planlanmalıdır (Akdoğan, 1972 ; Willams, 1983 ; Gallahue, 1989 ; Oğuzkan vd., 2000 ; Algan & Uslu, 2009 ; Özdemir & Yılmaz, 2009 ; Biehl, 2011 ; Pınar, 2012).

Yapılan araştırmalara göre; okul bahçeleri doğru bir şekilde düzenlendiğinde bahçede oyun, spor, eğitim ve sosyal-kültürel etkinliklere yönelik olanaklar oluşmakta ve böylece çocukların birçok alanda gelişimlerine katkı sağlanmaktadır. Türkiye’de, okul öncesi eğitim kurumlarında, gün boyunca yapılan etkinliklerin çoğu sınıf ortamında gerçekleştirilmektedir (Takahashi, 1999 ; Fjørtoft & Sageie, 2000 ; Menino, 2000 ; Fisman, 2001 ; Corson, 2003 ; Özdemir & Yılmaz, 2008 ; Miller vd., 2009 ; Sabırlı, 2012).

Bu çalışmanın amacı; üç, dört ve beş yaş gruplarındaki çocukların “oyun” ve “bahçe” ile ilgili görüşlerinin incelenmesi ve amaca uygun örnek bir okul bahçesinin oluşturulmasıdır. Çalışmanın bir diğer amacı da; eğitimin temelini oluşturan okul bahçelerinin en az okul binaları kadar önemli olduğunu vurgulamak ve çocukların fiziksel, ruhsal ve zihinsel gereksinimlerini karşılayacak mekanların yaratılması gerekliliğine dikkat çekmektir. 2016-2017 Eğitim-Öğretim yılında Ordu İlinde yapılan deneysel desenli bu araştırmada amaçlı örneklem kullanılarak, yapılandırılmamış boş bir arsaya sahip özel bir anaokulunda çalışma gerçekleştirilmiştir.  Anaokuluna devam eden üç yaş grubunda 13, dört yaş grubunda 13 ve beş yaş grubunda 20 çocuk olmak üzere toplam 46 çocuk araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve çocukların verdikleri cevaplar analiz edilerek değerlendirilmiştir. Üç, dört ve beş yaş gruplarındaki çocukların tamamının bahçede oyun oynamayı sevdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bahçede oyun etkinlikleri ile ilgili çocukların verdikleri cevaplar yaş gruplarına göre değişiklik göstermiştir. Çocuklardan alınan cevapların değerlendirilmesi neticesinde, amaca uygun örnek bir bahçenin oluşturulması uygulamaya konularak, açık alanların yapılandırılmasına yönelik birtakım öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Okul öncesi eğitim, okul öncesi eğitimde öğrenme ortamları, okul bahçeleri


Bu makaleye nasıl atıf yapılır?

APA 6th edition
Arabaci, N. & Citak, S. (2017). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların “Oyun” ve “Açık Alan (Bahçe)” Etkinlikleri İle İlgili Görüşlerinin İncelenmesi ve Örnek Bir Bahçe Düzenleme Çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11(21), 28-43.

Harvard
Arabaci, N. and Citak, S. (2017). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların “Oyun” ve “Açık Alan (Bahçe)” Etkinlikleri İle İlgili Görüşlerinin İncelenmesi ve Örnek Bir Bahçe Düzenleme Çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11(21), pp. 28-43.

Chicago 16th edition
Arabaci, Nalan and Senel Citak (2017). "Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların “Oyun” ve “Açık Alan (Bahçe)” Etkinlikleri İle İlgili Görüşlerinin İncelenmesi ve Örnek Bir Bahçe Düzenleme Çalışması". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 11 (21):28-43.

Kaynakça

    AKDOĞAN, G. (1972). Beş Büyük Şehirde Çocuk Oyun Alanlarının Yeterlikleri ve Planlama Prensipleri Üzerinde Bir Araştırma. A. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara. 
    AKGÜL, M. K. & YILDIRIM, F. (1995). “Eğitim Araçlarının Kullanımında Ergonomik Ölçülerin Önemi”, 5. Ergonomi Kongresi, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları Serisi, 372, 428-437.
    ALGAN, H. & USLU, C. (2009). İlköğretim okul bahçelerinin tasarlanmasına paydaş katılımı: Adana örneği, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2009, 22(2), 129–140.
    ARABACI, N. & AKSOY, B. A. (2005). Okul Öncesi Eğitime Katılım Programının Annelerin Bilgi Düzeylerine Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 18-26.
    ARABACI, N. (2003). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Sınıf İçi Etkinliklere Katılan ve Katılmayan Annelerin Okul Öncesi Eğitim Hakkındaki Bilgilerinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
    ARAL, N., GÜRSOY, F. ve AKYOL KÖKSAL, A. (2000). Okul Öncesi Eğitimde Oyun. İstanbul: Turan Ofset.
    AYDIN, A. (2000). Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
    BAL, A. (2005). Zonguldak Kenti Yeşil Alan Sistemindeki Çocuk Oyun Alanlarının Durumunun Peyzaj Mimarlığı İlkeleri Açısından İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
    BARAN, M., YILMAZ, A. & YILDIRIM, M. (2007). Okul Öncesi Eğitimin Önemi ve Okul Öncesi Eğitim Yapılarındaki Kullanıcı Gereksinimleri Diyarbakır Huzurevleri Anaokulu Örneği . Diyarbakır Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 27-44.
    BAŞAL, H. A. (2005).Okul Öncesi Eğitiminde Uygulamalı Çevre Eğitimi. Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar 2, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul.
    BIEHL, K. (2011). Okul Öncesi Eğitimin Güçlendirilmesi Projesi: Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimde Kalite Standartları Durum Analizi Raporu.
    BİÇER, M. (1993). “Ankara İl Merkezindeki Ana Sınıfları İle Uygulama Anaokullarının Fiziki Özellikler Açısından Kıyaslanarak Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
    CORSON, C. (2003). Grounds For Learning: Hope for America’s Derelict Schoolyards. Learning by Design, 12-15.
    DEMİRİZ, S., KARADAĞ, A. ve ULUTAŞ, İ. (2003). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Eğitim Ortamı ve Donatım. Ankara: Anı Yayıncılık.
    DEWEY, J. (1996). Demokrasi ve Eğitim (Çeviren: M. Salih Oturan), İstanbul: Başarı Yayıncılık.
    DÖNMEZ, N. B. (1992). Üniversite Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü ve Kız Meslek Lisesi Öğrencileri İçin Oyun Kitabı, İzmir: Bayrak Matbaası.
    DUMAN, G. (2010). Türkiye ve Amerika’da Anasınıfına Devam Eden Çocukların Oyun Davranışlarının İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi Eğitimi Bölümü Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara, 2010. 
    DURSUN, M. Z. (2003). Temel Becerileri İçeren Özel Beden Eğitimi Program Tasarısının Okulöncesi Altı Yaş Çocukların Motor Beceri Erişileri Üzerine Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Spor Bilimleri Teknolojisi Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
    ERDEN, Ş. (2012). Erken Çocukluk Dönemine Derinlemesine Bir Bakış, Özgün Yayıncılık, Ankara.
    FISMAN, L. (2001). Child’s Play: An Empirical Study of the Relationship between the Physical Form of Schoolyards and Children’s Behaviour. Yale University. Msc Thesis, USA.
    FJØRTOFT, I. & SAGEIE, J. (2000). The Natural Environment as a playground for children landscape description and analyses of a natural playscape, Landscape and Urban Planning, 48:83-97. 
    GALLAHUE, D. (1989). Understanding Motor Development. Benchmark Press, Indiana.
    GÖNEN, M. (1992). Çocuk ve Yaratıcılık, 8. Ya-Pa Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, Ya-Pa Yayınları, İstanbul.
    GÜLAY, H. (2011). Ağaç Yaş İken Eğilir: Yaşamın İlk Yıllarında Çevre Eğitimi, TÜBAV Bilim Dergisi, 4(3), 30-43.
    GÜLER, T. (2009). Ekoloji Temelli Bir Çevre Eğitiminin Öğretmenlerin Çevre Eğitimine Karşı Görüşlerine Etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30-43.
    GÜVEN, N. (1994). Okulöncesi Dönemde Beden Eğitimi Çalışmalarının Önemi, V. Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri, Ya-Pa Yayıncılık., Ankara.
    http://www.oncecocuklar.com/cocuklarin-dogaya-ihtiyaclari-var.phtml. Erişim Tarihi: 10.03.2014.
    KARASOLAK, K. (2009). Mimari özellikleri farklı ilköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin okullarının bina ve bahçeleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 168 s.
    KUŞ, C. (2001). Ankara Kenti Yenimahalle İlçesi’nde Okul Bahçeleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.(Basılmamış) 
    MENINO, T. M. (2000). Designing Schoolyards &Building Community. The Boston Schoolyard Initiative. USA
    MILLER, D., TICHOTA, K & WHİTE, J. (2009). Young Children Learn Through Authentic Play in a Nature Explore Classroom. Lincoln, Neb. Dimensions Foundation 
    MURATLI, S. (1997). Çocuk ve Spor. Bağırgan Yayınevi, Ankara.
    OĞUZKAN, Ş., DEMİRAL, Ö. & TÜR, G. (2000). Okul Öncesinde Yaratıcı Çocuk Etkinlikleri, Ya-Pa Yayın Pazarlama, İstanbul.
    ONUR, B. (2007). Çocuk Tarih ve Toplum, İmge Kitabevi, Ankara.
    ÖZÇELİK, Ö. (1996). Okul Öncesi Çocukların Beslenmesi, Yaşadıkça Eğitim Dergisi.
    ÖZDEMİR, A. & YILMAZ, O. (2009). İlköğretim Okulları Bahçelerinin Çocuk Gelişimi ve Sağlıklı Yaşam Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, Sayı:181, s: 121-130. 
    ÖZER, D. & ÖZER, K. (2000). Çocuklarda Motor Gelişim. Kazancı Kitap Ticaret A.Ş., İstanbul.
    ÖZER, D. (2012). Motor Gelişim. Erken Çocukluk Dönemine Derinlemesine Bir Bakış. (Ed. Ebru AKTAN ACAR ve Gülçin KARADENİZ), Ankara: Özgün Kök Yayıncılık.
    PINAR, M. (2012). Erken Çocukluk Dönemine Derinlemesine Bir Bakış, Özgün Yayıncılık, Ankara.
    SABIRLI, I. (2012). Müzik ve Hareket Etkinliklerinde Okul Öncesi Öğretmenlerinin Rolü. Erken Çocukluk Dönemine Derinlemesine Bir Bakış. (Ed. Ebru AKTAN ACAR ve Gülçin KARADENİZ), Ankara: Özgün Kök Yayıncılık.
    SEVİMAY, D. (1986). Okulöncesi Çağı Çocukların Motor Performanslarının İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
    SİVRİKAYA TOKGÖZ, N. (2009). Okul Öncesi Dönem Çocukları İçin Hareket Eğitimi Programı, Kriter Yayınevi, İstanbul.
    STEINER, R. (2008). The Education of the Child. US: Rudolf Steiner Press.
    ŞENER, A. (2001). “Okul Öncesi Çocuk Eğitim Merkezleri İçin Değişebilir/Dönüşebilir/ Esnek Bir Fiziksel Çevre Modeli”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
    TAKAHASHI, N. (1999). Developing School Grounds As Learning Places. University of Virginia.
    TEKKAYA, E. (2001). Tasarlanmış Çocuk Hakları: Ankara Çocuk Oyun Alanları, Milli Eğitim Dergisi, 151. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/151/tekkaya.htm. (01.03.2014 tarihinde alınmıştır.)
    TERZİOĞLU, E. (2005). “İlköğretim Okulu Binalarının Fiziksel Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
    THEEMES, T. (1999). Let’s Go Outside: Designing The Early Childhood Playground, High/Scope Press, Ypsilanti.
    TUĞRUL, B. (1997). Oyun ile Eğitim. l. Ulusal Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi. ISBN No:92-806-33449.
    TUĞRUL, B. (2005). Çocuk Gelişiminde Anaokulu Eğitiminin Önemi, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 62.
    ULUDAĞ, Z. & ODACI, H. (2002). Eğitim Öğretim Faaliyetlerinde Fiziksel Mekan, Milli Eğitim Dergisi, s. 153-154.
    ÜNAL, M. (2009). Çocuk Gelişiminde Oyun Alanlarının Yeri ve Önemi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 95-109.
    WAKE, M., HESKETH, K. & WATERS, E. (2003).Television, Computer Use and Body Mass İndex in Australian Primary School Children, Journal of  Pediatrics and Child Health, 39, 130–134.
    WEİKART, P. S. (2000). Roumd the Circle: Key Experiences in Movement for Young Children, High/Scope Press, Ypsilanti.
    WILLIAMS, H. (1983). Perceptual and Motor Development, Pretice-Hall, Inc.: New Jersey.
    WILSON, R. A. (1996). Starting Early: Enviromental Education During The Early Childhood Years. Eric Digest (Eric No: ED 402147)
    YEŞİL, R. (2004). İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitiminde Yöntem”, G.Ü. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 35-41.
    YILMAZ, S. & BULUT, Z. (2003). Kentsel Mekânlarda Çocuk Oyun Alanlarının Yeri ve Önemi: Erzurum Örneği, Milli Eğitim Dergisi, 158.