Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2021, Clt. 15(36) 112-127
İlkokul Dördüncü Sınıf Türkçe ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Duyarlılık
ss. 112 - 127 | DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2020.367.7
Yayın Tarihi: Haziran 30, 2021 | Görüntüleme Sayısı: 197/452 | İndirilme Sayısı: 294/800
Özet
Bu araştırmanın amacı toplumsal duyarlılığın en fazla konu edinileceği Türkçe ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarını inceleme ve bu kitaplarda toplumsal duyarlılık konusuna nasıl yer verildiğini belirlenmektir. İlkokullarda öğrencilerin en çok etkileşimde bulunduğu kaynaklardan biri de ders kitapları olduğundan araştırma kapsamında incelemek için ders kitapları seçilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2019-2020 akademik öğretim yılında kullanılmakta olan ilkokul dördüncü sınıf Türkçe ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarında toplumsal duyarlılığa yer verilme durumunun değerlendirildiği araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmada toplumsal duyarlılığın kitaplarda ne oranda yer aldığı kültürel duyarlık, çevresel duyarlık, sivil ya da medeni duyarlık boyutlarında incelenmiştir. Araştırma sonucunda Türkçe ders kitabında Sosyal Bilgiler ders kitabına göre toplumsal duyarlılığa daha az yer verildiği, verilen toplumsal duyarlılık örneklerinin ise ağırlıklı olarak düşünme soruları ve etkinlikler ile sınırlı kaldığı görülmektedir. Toplumsal duyarlılığa ilişkin sahip olunması gereken becerilerin farklı çeşitlerine ise daha çok Sosyal Bilgiler ders kitabında yer verilmektedir. Sosyal Bilgiler ders kitabında her temada toplumsal duyarlılığın farklı boyutlarına yer verilirken, Türkçe ders kitabında bu boyutlara yer verilmediği belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre toplumsal duyarlılığa ilişkin vurgular Türkçe ders kitabında konu değerlendirme etkinliklerinin yanı sıra metin içerisinde de verilmelidir. Ayrıca, farkındalık bilincini oluşturmaya yönelik becerilere metinler içerisinde yer verilmesi ve Türkçe kitabının bu açıdan uygun metinler ile zenginleştirilmesi önerilebilir. Toplumsal duyarlılığın önemi dikkate alındığında Sosyal Bilgiler ders kitabında ayrı bir tema olarak toplumsal duyarlığa yer verilmesi önerilebilir.
Anaktar kelimeler: İlkokul, Ders Kitabı, Toplumsal Duyarlılık
APA 7th edition
Bayraktar, A., Ozbal, E.O., & Babacan, K. (2021). İlkokul Dördüncü Sınıf Türkçe ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Duyarlılık. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15(36), 112-127. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.367.7
Harvard
Bayraktar, A., Ozbal, E. and Babacan, K. (2021). İlkokul Dördüncü Sınıf Türkçe ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Duyarlılık. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15(36), pp. 112-127.
Chicago 16th edition
Bayraktar, Aysegul, Ece Ozdogan Ozbal and Kubra Babacan (2021). "İlkokul Dördüncü Sınıf Türkçe ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Toplumsal Duyarlılık". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 15 (36):112-127. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.367.7
- Acar, N. F. (2009). Ne kadar farkındayım? Gestalt terapi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. [Google Scholar]
- Aktan, O. ve Padem, S. (2013). İlköğretim 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. Asya Öğretim Dergisi, 1(2), 44-55. [Google Scholar]
- Aktaş, M. C. (2014). Nitel veri toplama araçları. Metin, M. (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (s. 337-371). Ankara: Pegem Akademi. [Google Scholar]
- Alkış Küçükaydın, M., & İşcan, A. (2017). İlköğretim 3. sınıf Türkçe ders kitapları ve öğretmen kılavuz kitabının yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygunluk düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 1-13. [Google Scholar]
- Aslan, C. (2013). Duyarlık ve düşünceyi geliştirmede çocuk/gençlik edebiyatı. Çoluk Çocuk Anne Baba Eğitimci Dergisi, 12, 29-32. [Google Scholar]
- Baş, B. ve Yıldız, F. İ. (2015). 2. Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61. [Google Scholar]
- Bender, L., Walia, G., Kambhampaty, K., Nygard, K. E., ve Nygard, T. E. (2012). Social sensitivity and classroom team projects: an empirical investigation. In Proceedings of the 43rd ACM technical symposium on Computer Science Education (403-408). [Google Scholar]
- Bulut, M. ve Orhan, S. (2012). Türkçe-Edebiyat Ders Kitaplarinin Dil ve Kültür Aktarımındaki Rolü ve Önemi Üzerine Bir İnceleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 297-311. [Google Scholar]
- Bulduk, S., Usta, E., ve Dinçer, Y. (2017). Kültürlerarası duyarlılık ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Bir sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 73-77. [Google Scholar]
- Canlı, S. (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik ilkesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 98-123. [Google Scholar]
- Chen, X., Liu, J., Ellis, W., ve Zarbatany, L. (2016). Social sensitivity and adjustment in Chinese and Canadian children. Child development, 87(4), 1115-1129. [Google Scholar]
- Davis, M. H. (2018). Empathy: A social psychological approach. Routledge. [Google Scholar]
- Durukan, E. (2009). 7. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri anlamaya yönelik sorular üzerine taksonomik bir Iinceleme. Milli Eğitim Dergisi, 181, 84-93. [Google Scholar]
- Keskin, Y., & Öğretici, B. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde" Duyarlılık" Değerinin Etkinlikler Yoluyla Kazandırılması: Nitel Bir Araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 143-181. [Google Scholar]
- Mizraoğlu, V., & Akın, E. (2015). 5 Sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirliği üzerine bir inceleme. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 146-155. [Google Scholar]
- Özbay, M. (2003). Türkçe öğretmeninde hedef - Araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 63. [Google Scholar]
- Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1124-1141. [Google Scholar]
- Pickett, C. L., Gardner, W. L., & Knowles, M. (2004). Getting a cue: The need to belong and enhanced sensitivity to social cues. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(9), 1095-1107. [Google Scholar]
- Pilav, S. & Erdoğan, Ş. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi, Milli Eğitim, 210, 351-371. [Google Scholar]
- Rothenberg, B. B. (1970). Children's social sensitivity and the relationship to interpersonal competence, intrapersonal comfort, and intellectual level. Developmental Psychology, 2(3), 335. [Google Scholar]
- Sarar Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58-76. [Google Scholar]
- Somerville, L. H. (2013). The teenage brain: Sensitivity to social evaluation. Current Directions in Psychological Science, 22, 121– 127. doi:10.1177/0963721413476512 [Google Scholar] [Crossref]
- Susar Kırmızı, F. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 217-259. [Google Scholar]
- Şan, S. (2014). Öğrenci kulüp faaliyetleri yoluyla çevresel duyarlılık geliştirmede empati kullanımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
- Türk Dil Kurumu (TDK). (2019). http://tdk.gov.tr/genel/turk-dili-kasim-2019/ [Google Scholar]
- Topçuoğlu, F. ve Yeğen, Ü. (2013) Türkçe öğretmenlerinin okuma yöntem-tekniklerini ve araç- gereçlerini kullanma durumları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(4), 1351-1365. [Google Scholar]
- Tuncer, A. T., Karasu, N., Altunay, B., & Güler, Ö. (2011). Türkçe ilköğretim kitaplarında engel ve engellilik: Bir doküman analizi örneği. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 439-457. [Google Scholar]
- Ünal, F. (2009). Öğretmen adaylarının sosyal sorumluluk projelerinin topluma kattığı değer hakkındaki görüşleri I. Ulusal İyilik Sempozyumu (20-21 Haziran 2009), Elazığ, 81-89.Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. [Google Scholar]
- Way, B. M., & Lieberman, M. D. (2010). Is there a genetic contribution to cultural differences? Collectivism, individualism and genetic markers of social sensitivity. Social cognitive and affective neuroscience, 5(2-3), 203-211. [Google Scholar]
- Wentzel, K. R. (2005). Peer relationships, motivation, and academic performance at school. In A. J. Elliot & C. S. Dweck (Eds.), Handbook of competence and motivation (pp. 279– 296). New York, NY: Guilford. [Google Scholar]
