İran’da Türk Dillilere Türkiye Türkçesi Öğretiminde Yöntem Sorunu

Umut Başar

doi:https://doi.org/10.29329/mjer.2020.258.14

Orjinal Araştırma Makalesi | Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 2020, Cil. 14(32) 266-283

İran’da Türk Dillilere Türkiye Türkçesi Öğretiminde Yöntem Sorunu

Umut Başar

ss. 266 - 283 | DOI: https://doi.org/10.29329/mjer.2020.258.14 | Makale No: MANU-2004-06-0002.R1

Yayın tarihi: Haziran 29, 2020 | Okunma Sayısı: 333 | İndirilme Sayısı: 707

PDF İndir

Özet

İran’da resmî dil Farsçadan sonra en çok Türkçenin konuşuru bulunmaktadır. İran Türkleri, Tahran başta olmak üzere Zencan, Hemedan, Tebriz, Erdebil ve Urmiye şehirlerinde yoğun bir şekilde yaşamaktadır. Ayrıca Türkiye Türkçesi öğrenmeye ilgi gösteren İran’daki etnik grupların başında Türkler geldiğinden söz konusu şehirlerin tamamında Türkiye Türkçesi öğretmek üzere birçok özel dil kursu mevcuttur. Fakat kalabalık nüfusu sebebiyle başkent Tahran, Türkçe öğretimi çalışmalarının en yoğun olduğu şehirdir. Fakat Tahran’da gerek Yunus Emre Enstitüsünde gerek özel dil kurslarında Fars dilli gruplarla Türk dilli gruplara aynı öğrenme ortamında, aynı öğretim materyalleri eşliğinde ve aynı yabancı dil öğretim yöntemleriyle Türkiye Türkçesi öğretilmektedir. İran Türklerinin Oğuz Dil Grubu’nun bir diyalektini konuştuğu dikkate alındığında, bu iki farklı hedef kitlenin öğretim sürecine birlikte dâhil olması birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Bilindiği üzere Türk dilli gruplara Türkiye Türkçesi öğretiminin, yabancılara Türkçe öğretiminden farklılık göstermesi gerekir. İran özelinde durum değerlendirildiğinde de Fars dilli gruplar, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenmekteyken Türk dilli gruplar, ana/birinci dilleriyle ciddi anlamda koşutluklar gösteren bir diyalekti öğrenmektedir. Doğal olarak öğretim sürecinde Türk dilliler, Fars dillilere oranla hem dil bilgisi yapılarını hem de okuma/dinleme metinlerini daha çabuk kavramakta bunun yanı sıra özellikle anlatma becerilerini daha etkili kullanmaktadır. Bu ise hem öğretici hem de öğreniciler açısından çeşitli zorluklar yaratmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, İran’da Türk dilliler açısından bir sorun teşkil eden mevcut durumun yabancı dil öğretimi yöntemi açısından incelenmesidir. Nitel bir araştırma olan çalışma, betimsel tarama modeliyle yapılandırılmış ve konunun doğal ortamında gerçekçi ve bütünsel bir biçimde ortaya koyulması için 2013-2017 yılları arasında bölgede öğretici olarak görev yapan araştırmacının gözlem ve deneyimlerine de ver verilmiştir. Bu çalışmada da İran’da Türkçe öğretiminde hedef kitlenin Türk dilli ve Fars dilli olarak ayrılmamasın öğretim sürecinde yarattığı sorunlar ortaya konulmuş, İran’da öğretim sürecinin nasıl yapılandırılması gerektiği üzerinde durulmuş ve çalışmanın sonunda konuya ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: İran’da Türkçe Öğrenimi, Türk Dilliler, Türkiye Türkçesi, Yöntem

Bu makaleye nasıl atıf yapılır?

APA 6th edition
Basar, U. (2020). İran’da Türk Dillilere Türkiye Türkçesi Öğretiminde Yöntem Sorunu . Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(32), 266-283. doi: 10.29329/mjer.2020.258.14

Harvard
Basar, U. (2020). İran’da Türk Dillilere Türkiye Türkçesi Öğretiminde Yöntem Sorunu . Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(32), pp. 266-283.

Chicago 16th edition
Basar, Umut (2020). "İran’da Türk Dillilere Türkiye Türkçesi Öğretiminde Yöntem Sorunu ". Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 14 (32):266-283. doi:10.29329/mjer.2020.258.14.

Kaynakça

Albayrak, R. (2013). Türklerin İranı-yakın gelecek I-II. Ankara: Berikan Yayınları. [Google Scholar]
Bademci, A. (2018). İran’da Türklerin Bin Yılı Siyasî ve Sosyal Tarih. İstanbul: Yeditepe Yayınları. [Google Scholar]
Barın, E. (1998). Grameri Türkçe olan topluluklara Türkiye Türkçesinin öğretimi, (yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
Başar, U. (2019a). İran’da yabancı dil olarak Türkçe öğretimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
Başar, U. (2019b). Öğretici görüşlerine göre Afganistan’da yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde karşılaşılan güçlükler, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Doktora Programı 1. Öğrenci Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 20 Mayıs, Ankara. [Google Scholar]
Başar, U. ve Boylu, E. (2015). Yurt dışında Türkiye Türkçesi öğrenen Türk dillilerin yazılı anlatım hataları: İran örneği, Uluslararası Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Sempozyumu, 8-10 Ekim, Atatürk Üniversitesi, Erzurum. [Google Scholar]
Biçer, N. ve Alan. N. (2019). Türk soylulara Türkçe öğretimi ile ilgili çalışmalara genel bir bakış, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29/1, 143-157. [Google Scholar]
Demir, N. (2006). Türkiye’de dil-lehçe-şive-ağız tartışmaları, Türkiye’de Dil Tartışmaları, Derleyenler: Astrid Menz – Christoph Schroeder, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. 119-146. [Google Scholar]
Doulatabadi, F (2017). Kaşkay Türklerinin edebiyatı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. [Google Scholar]
Durmuş, M. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi (2. Baskı), Grafiker Yayınları, Ankara. [Google Scholar]
Durmuş, M. (2018). Dil öğretiminin temel kavramları üzerine düşünceler: yabancılara Türkçe öğretimi mi, yabancı dil veya ikinci dil olarak Türkçe öğretimi mi?, Türkbilig, 35, 181-190. [Google Scholar]
İltar, L. (2019). Dil edinimi, dil öğrenimi/öğretimi ve dil eğitimi üzerine tartışmalar, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi (Editörler: Emrah Boylu ve Latif İltar). Pegem Akademi, Ankara. [Google Scholar]
İran İstatistik Kurumu (2020). Cemiyet, https://tinyurl.com/wxu9ymw, Erişim Tarihi: 30.03.2020. [Google Scholar]
Kafkasyalı, A. (2010). İran Türkleri. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları. [Google Scholar]
Kara, M. (2010). Gazi üniversitesi TÖMER öğrencilerinin Türkçe öğrenirken karşılaştıkları sorunlar ve bunların çözümüne yönelik öneriler. Gazi Üniversitesi, Türk Öğretim Bilimleri Dergisi, 673, Ankara. [Google Scholar]
Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel Yayıncılık, Ankara. [Google Scholar]
Saray, M. (1999). Türk-İran ilişkileri. Ankara: Atam Yayınları. [Google Scholar]
Sarıkaya, Y. (2008). Tarihi ve jeopolitik boyutlarıyla İran’da milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat. [Google Scholar]
Şahit, B. (2019). Güney Azerbaycan jeopolitiği, Tebriz Araştırmaları Merkezi, http://tebaren.org/?p=2171, Erişim Tarihi: 30.03.2020. [Google Scholar]
Şengül, K. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe Öğrenen Afganistanlı Özbek öğrencilerin Türkiye Türkçesine yönelik görüşleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27/2, 91-100. [Google Scholar]
Tarifci, M. (2020). İran’da Türkiye Türkçesi öğretimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
Türk Dil Kurumu, (2020). Yöntem, Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 02.04.2020. [Google Scholar]
Türkiye Bilimler Akademisi (2011). Türkçe bilim terimleri sözlüğü: sosyal bilimler, TÜBA Yayınları, Ankara. [Google Scholar]
Ülper, H. ve Çetinkaya, G. (2017). Türk soylu öğrencilerin yabancı dil olarak Türkçe öğrenirken karşılaştıkları sorunlar, IV. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu, 361-168, Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi, 26-28 Nisan: Niğde. [Google Scholar]
Ütük, K. (2002). Araftaki Ülke: İran, 2023, s. 14, s. 8-15. [Google Scholar]
Yağmur, K. (2013). Dil öğretiminde anadili, ikinci dil ve yabancı dil kavramları. Yabancılara Türkçe Öğretimi El Kitabı (Editörler: Mustafa Durmuş ve Alparslan Okur) Grafiker Yayınları, Ankara. [Google Scholar]

Cilt 14 Sayı 32

Haziran 2020

Tüm Makaleler